Cuma gecesi yaşanan darbe girişimi sırasında duyulan sonik patlamaların insan ve hayvanlar üzerinde birtakım etkileri olduğu biliniyor. Günlerdir uyku problemi ve sürekli huzursuzluk, kalp sıkışması gibi rahatsızlıklardan şikayet eden insanların, bu sonik patlamalardan etkilenmiş olduğu düşünülüyor.

Türkiye’de Cuma gecesi gerçekleştirilen darbe girişimi sırasında, gece boyunca uzun süre alçak uçuş yapan F-16 jetlerinin çıkardığı sonik patlama sesleri; bomba sesi olarak algılanmış, halk arasında paniğe neden olmuştu.

Sonik patlama, ses hızı veya üzerinde bir hızla hareket edilmesinin sonucunda oluşur. Ses hızı, deniz seviyesinde ve 21ºC sıcaklıkta yaklaşık 1235.5 km/sa'dir. Günümüzde bazı uçaklar bu hız sınırını aşabiliyor ve bunun sonucunda da sonik patlamalar meydana geliyor.

Bir uçak hareket halinde iken sürekli olarak, yarıçapları uçağın bulunduğu konumdan dışarıya doğru büyüyen küresel ses dalgaları oluşturur. Bu dalgaların hızı; havanın yoğunluğu, nem oranı gibi değerlere bağlı olup; sesin o atmosfer koşullarındaki hızına eşittir. Uçak yeterince yüksekten uçuyorsa, yere ulaşamaz, dolayısıyla onları duymayız bile. Ancak uçak ses hızına ulaştığında, yol açtığı ses dalgalarını  önüne katıp sürüklemeye başlar.

Sonik patlama sonrasında meydana gelen etkiler üzerine yapılmış pek çok laboratuvar ve alan deneyleri var. Bu araştırmaların sonuçları, sonik ses patlamasına maruz kalan insanlarda genel olarak  kulaklardaki titreşim akustiğinin bozulduğunu ve kalp dokusunun şişip yoğunlaştığını ortaya koyuyor.

Bunların dışında en çok hissedilen etkileri ise; sürekli tedirginlik, aktivitelere eşlik edememe ve hareket bozukluğu, düzensiz ve huzursuz uyku preblemi olarak sıralanıyor. Uzmanlar bunların sonucunda, insanların tepkilerinin de gözle görülür ölçüde değiştiğini ve olumsuz yönde seyretmeye başladığını gözlemlemiş.

Fiziksel etkilerinde ise en belirgin olanları kas dokusuna olan etkileri. Göz çevresi ve özellikle göz kapaklarında seğirme hissedilmesi en sık karşılaşılan etki olarak biliniyor, bu da kan basıncının yükselmesi ve kalp atışlarının düzensizleşmesine bağlanıyor. Ayrıca kol ve bacak kaslarında da seğirme veya tutulma görülmesi, uzuvlara hakimiyet gücünün kaybolması da görülen etkilerden. Böyle bir sese, araç kullanırken maruz kalan insanların derhal durması tavsiye ediliyor.

Bu etkiler insanlara kalıcı olarak bir zarar vermiyor gibi görünse de, bazı deneklerde uyku probleminin uzun süre devam ettiği ve bazılarında değişken kalp ritminin panik atrak gibi grahatsızlıklara dönüştüğü gözlemlenmiş.

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar ise, insanlara oranla daha az zarar gördüklerini ancak genel olarak pek çok türde tedirginlik ve kalp ritmi bozukluğuna yol açtığını ortaya kouyor.