Yalnızca estetik değil sağlık açısından da önemsenmeli
Varis, toplardamarların genişlemesi ve şişmesidir. Kanın cilt altı damarlarda anormal şekilde toplanmasıyla meydana gelen, mavimsi-mor, şiş ve kıvrıntılı damarlarla ortaya çıkan varis, genellikle bacaklarda, daha sık olarak da diz altında görülür. Varis gelişiminde “venöz yetmezlik” adını verdiğimiz toplardamar içerisindeki küçük kapakçıkların kanı kalbe doğru yönlendirme özelliğini yitirmesi altta yatan en önemli nedenlerden biridir. Ailesel yatkınlık ise çok sık görülen bir faktördür.
Varis; bacaklarda ağrı, dolgunluk ve ağırlık hissi, gece krampları, karıncalanma, uyuşukluk, genişlemiş ve görünür hale gelmiş toplardamarlar, ayak bileklerinde şişlik ve deride renk değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Ciddi vakalarda flebit yani toplardamarın iltihabı, varisli damarın patlaması ve daha ileri olgularda bacakta cilt ülserleri oluşumu gibi sorunlara neden olabilir.
Varis oluşumuna karşı alınması gereken önlemler
- Fırsat buldukça bacakları yukarı kaldırılarak istirahat etmek
- Varis çorabı ya da koruyucu çorap kullanmak
- Fazla kilolardan kurtulmak
- Uzun süre sabit ayakta kalmamak
- Uzun süre sabit oturmamak
- Sabah ve akşam soğuk su ile 3-5 dakika masaj yapmak
- Düzenli spor yapmak (özellikle yüzme ve tempolu yürüyüşler)
- Bol sıvı tüketmek
- Uzun topuklu ayakkabılar kullanmamak
Varis tedavisinde hastaya uygun seçenekler tercih edilmelidir
Klasik cerrahi girişim (stripping): Cerrahi olarak bacaktaki en büyük yüzeyel damar olan “Safen venin” cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Safen vende ileri derecede genişlediği, belirgin venöz yetmezlik varlığı, ek büyük varislerin bulunması ve eşlik eden flebit durumlarında uygulanır. İşlem 1-1,5 saat sürer, genel ya da epidural (belden iğne) anestezi ile yapılır. Biri kasıkta, diğeri ayak bileğinin iç kısmında olmak üzere iki küçük kesi yapıllır. Özel cerrahi bir tel aracılığıyla başka bir kesiye ihtiyaç duyulmadan safen ven çıkarılır. Hastanın hastanede bir gece yatışı yapılır ve ertesi gün taburcu edilir. 1 hafta içerisinde normal aktiviteye dönülebilir.
Endovenöz Termal Ablasyon: Bu varisli safen venleri yoğun ısı kullanarak yok etmeyi amaçlayan cerrahi olarak toplardamarın çıkarılmasına (stripping) alternatif, daha yeni ve girişimsel bir yöntemdir. Bu işlemde, toplardamar içerisine oldukça ince bir kateter sokulur ve ucundan damar çeperine ısı uygulanır. Kateter çekildikten sonra ısı toplardamarın kapanmasına ve kanın sağlıklı damarlara yönlenmesine olanak sağlar. Çap olarak ileri derecede genişlememiş olması başarı oranını arttırır.
Radyofrekans (VNUS) termal ablasyon: Toplardamarın kapanmasına olanak sağlayan kateter ucundan uygulanan enerji ısı değil radyofrekans dalgalarıdır.
Endovenöz Lazer Ablasyon (EVLA): Aynı işlemin lazer enerjisi verilerek sağlanması prensibine dayanır. Çıplak bir lazer fiberi yoluyla toplardamar içerisindeki hastalıklı kısma ulaşılarak lazer enerji verilir.
Kemo-embolizasyon yöntemleri: Safen venin içine katater yardımı ile yapıştırıcı/tıkayıcı embolizan bir madde verilerek bu toplardamarın kapanmasına ve kanın sağlıklı damarlara yönlenmesine olanak sağlayan bir yöntemdir. Ablasyon yöntemlerine alternatif olarak geliştirlmiştir.
Endoskopik Perforan Ven Cerrahisi: Hastada ciddi derecede derin venöz yetmezlik ve cilt ülserleri varlığında tercih edilir. Küçük bir kesi vasıtasıyla video kamera yerleştirilerek bacakta derinde bulunan toplardamarlarla, cilde yakın bulunan yüzeyel toplardamarlar arasında bağlantı sağlayan “perforan venler” bağlanır. Bu sayede iki sistem arasındaki iştirak kesilir, yaraların kapanması kolaylaşır.
Ambulatuvar Flebektomi: Bu prosedür sayesinde cilde yapılan 3-6 mm lik küçük kesilerle safen ven dışındaki diğer varisleşmiş venler çıkarılır. Oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Ağrı azaltılır ve yaz tatili öncesi kozmetik görünüm düzeltilir. Genellikle yukarıdaki yöntemlerden biri ile kombine edilir.
Skleroterapi: En sık uygulanan tedavi metodlarından biridir. Kimyasal özel bir solüsyonun varisli toplardamar içine enjeksiyonu ve buna bağlı olarak varisli damarın kapanmasıyla kanın sağlıklı toplardamarlara yönlendirilmesi prensibine dayanır. Damar bir süre sertleşir ve sonrasında kaybolur. Skleroterapi daha çok küçük, orta çaplı damarlarda uygulanır. Prosedür anestezi gerektirmez, poliklinik işlemidir.
Yüzeyel Lazer / RadyofrekansTermal Ablasyon: Lazer ya da radyofrekans dalgalarının kılcal veya ince, küçük, yüzeyel varisli damarlar üzerine uygulanarak damarın yok edilmesidir. Varisin çok hafif formları üzerinde etkilidir. Poliklinik işlemidir ve kozmetik olarak en çok kullanılan yöntemlerden biridir.
Kompresyon (varis) çorapları: En basit formu “koruyucu ya da destek tipi” olarak adlandırılan ve en az basınç uygulayan çoraplardır. Ayakta çok kalan meslek gruplarına günlük kullanımda önerilir. Henüz bir girişim gerektirmeyen hastalarda değişen kategorilerde daha yüksek basınçlı olan çoraplar hastanın klinik durumuna göre tercih edilir. Derin damar sistemlerinde “venöz yetmezliği” olan hastalarda ise girişim sonrasında da kullanılabilir.
