Bayrampaşa Kolan Hastanesi, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Ümit Ergenoğlu, uzun süre hareketsizliğe neden olacak uçak, otobüs ve araba ile yolculuk yapacak yolcuları, seyahatler öncesi Derin Ven Trombozu (bacak toplardamar pıhtılaşması) ile ilgili uyararak, almaları gerekli önlemler konusunda bilgiler verdi.

Toplardamar Pıhtılaşması (Derin Ven Trombozu) Nedir?

Toplardamar pıhtılaşması özellikle büyük toplardamarlar (küçük çaplı olanlarda da karşımıza çıkabilmektedir) içerisinde kanın pıhtılaşması ile karşımıza çıkan, ölümcül, ölümcül olmadığında da günlük yaşantımızı ciddi anlamda etkileyen bir hastalıktır.

Derin ven trombozu, sık olarak bacak toplardamarları içerisinde ortaya çıkar. Tanı konulana dek, sıklıkla karın içi ana toplardamarlara dek çıkabilmektedir. Hastalığın daha ilerlediği durumlarda ise oluşan toplardamar içi pıhtı (trombus, tromboz), daha küçük parçalara ayrılır (emboli) ve akciğerlere doğru hareket ederek, çok daha ciddi bir durum olan pulmoner emboli’ye (akciğer embolisi) neden olur.

Toplardamar Pıhtılaşması (Derin Ven Trombozu) Ne Zaman Olur ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Derin ven trombozu, kanın toplardamar içerisinde pıhtılaşması ile ortaya çıkan bir durumdur. Özellikle, bacak toplardamarları içerisinde bulunan kan akımının yavaşlamasına neden olan durumlar, derin ven trombozu gelişimi için birer risk faktörü olarak değerlendirilmelidir. Bu durumların en başında;

• Hareketsizliğe neden olan tüm durumlar,
  • Uzun yolculuklar (uçak, araba, otobüs),
  • Trafik kazaları,
  • Kemik kırıkları,
  • Obezite (şişmanlık),
  • Yatağa bağlı olma (Alzheimer, demans, felç halleri)
  • Yaşlılık
• Kanın akım yavaşlamasına bağlı olmadan, pıhtılaşmasına neden olan durumlar özellikle kan pıhtılaşma bozuklukları (genetik hastalıklar – tromboza eğilimli durumlar, Faktör V Leiden Mutasyonu (faktör V Leiden mutasyonu ve derin ven trombozu), Hemoglobin C ve S) başlıca nedenler arasındadır.

Son yapılan çalışmalar ve gözlemler; susuzluğunda da risk faktörleri arasında olduğunu ortaya koymuştur.

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç.Dr. Mehmet Ümit Ergenoğlu seyahatlerin arttığı şu dönemde Derin Ven Trombozu (bacak toplardamar pıhtılaşması) teşhisi konmuş hastaları tarafından en sık sorulan sorunun uçak ile seyahat edebilir miyim olduğunu belirtiyor. Gerekli önlemlerin alınması ve bazı noktalara dikkat edilmesi durumunda sorunun cevabının evet olduğunu belirten Doç.Dr. Ergenoğlu bu önlemler hakkında bilgi verdi;

Yapılan bilimsel çalışmalar, Derin Ven Trombozu’nun uzun uçak yolculukları ile olan ilgisini ortaya koymuştur. Ekonomi sınıfının azalmış olan koltuk mesafesi ve uzun yolculuğun hareketsizlik etkisi ile bacak toplardamar kan akımı olumsuz etkilenmekte, pıhtılaşmayı arttıran bir eğilim gözlenmektedir.

Toplardamar içerisindeki kan akımı pasif bir akım olup, atardamarlarda olduğu gibi kalbin kas pompasının itici gücü etkili olmamaktadır. Bunun yerine, özellikle diz altında baldır bölgesinde bulunan güçlü kasların pompalayıcı etkisi daha belirgindir. Ancak, uzun uçak yolculuğunda olduğu gibi oturmak, baldır kaslarının aktif şekilde çalışmasını engelleyen bir durumdur. Bunun sonucunda da, bacak (özellikle diz altında) toplardamar içerisindeki kan akımı yavaşlamakta, kan pıhtılaşmasına zemin hazırlamaktadır.

Bu etkiye, olumsuz olarak katkıda bulunan bir diğer faktör ise; oturma sırasında dizin arkasından geçen toplardamarın pozisyona bağlı olarak kıvrılmasıdır. Anatomik olarak, kıvrılmış olan bu toplardamar içerisindeki kan akımı belirgin olarak yavaşlamakta ve pıhtılaşmaya eğilimi arttırmaktadır.

Uçak Yolculuklarında Yeterli Sıvı Tüketimine Özen Gösterin

Derin Ven Trombozu, susuzluk ile yakından ilişkilidir. Susuzluk, derin ven trombozu gelişimi açısından önemli bir risk faktörüdür. Bu nedenle, hareketsizliğin ön planda olduğu uzun yolculuklarında, susuz kalmamaya özen gösterilmelidir. Düzenli olarak, su tüketimi ile artan idrar oluşumu, aynı zamanda uçak içinde tuvalete olan seyahatleri de arttırmakta, derin ven trombozu gelişimi açısından aslında biraz koruyucu bir rol üstlenmektedir.

Uzun Yolculuklar ve Toplardamar Pıhtılaşması (Derin Ven Trombozu)

ile İlgili 5 Önemli Tavsiye

1. Bol su için ve sık sık tuvalete gidin.
2. Alkol almamaya özen gösterin çünkü alkol susuzluk arttırıcı (dehidratasyon) bir etki gösterir.
3. Bacak, özellikle de baldır kaslarınızı düzenli hareket ettirin. Gerilme egzersizleri yapabilirsiniz. Bu sayede, yavaşlamış bacak toplardamar kan akımının hızını da arttırmış olursunuz. Her 30 dakikada bir, yaklaşık 20 kere yapınız.
4. Uzun uçak yolculukları için özel olarak tasarlanmış, uçuş çoraplarından alın. Bu çoraplar, tasarımlarının etkisi ile bacak toplardamar kan akımını arttırıcı, dinamik halde tutucu etkilere sahiptir.
5. Koltuk seçimi konusunda, koridor tarafını seçmeye özen gösterin. Bu sayede, hareket kolaylığının ve sıklığının artacağından emin olabilirsiniz.