Siz de “Endometriozis” Olabilirsiniz!

Kadın hastalıkları arasında sıkça rastlanılan Endometriozis&Adenomyozis hastalığını ve bu hastalık sonucu farkındalık yaratmak için kurulan Endometriozis&Adenomyozis Derneği’ni, kurucu üyelerinden Prof. Dr. Engin Oral’la konuştuk.

Endometriozis&Adenomyozis Derneği Başkanı ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Oral, toplumda 8 ila 10 kadında bir görülen Endometriozis, halkın bildiği tabirle “Çikolata kisti hastalığı” hakkında tüm bilinmeyenleri ve Hastalığa dikkat çekmek amacıyla kurulan Endometriozis&Adenomyozis Derneği’ni İstanbul Ajansı’na anlattı.

Endometriozisin bir üreme çağı hastalığı olduğunu belirten Engin Oral “Endometriozis” halkın bildiği tabirle “Çikolata kisti hastalığı” dünyada sık görülen bir hastalık ve Türkiye’de sık görülen bir hastalık. Bu hastalık toplumda 8 ila 10 kadında bir görülüyor. Yaklaşık Türkiye’de bakarsak, üreme çağı hastalığı, yani bu hastalık 15 ile 45 yaş arasında görülen bir hastalık. Hastalık tamamen östrojen dediğimiz kadınlık hormonuyla bağlantılı olduğu için üreme çağında görülüyor. Üreme çağı öncesi, yani çocukluk döneminde veya menopoz sonrasında görülmesi çok nadir. Üreme çağında şu anda Türkiye’de 22 milyon kadın olduğunu düşünürsek, bu demektir ki şu an Türkiye’de 1 buçuk ila 2 milyon civarında kadın, Endometriozis hastası. Ve bunların çok az kısmı hastalığını biliyor” dedi.

Endometriozisnedir nerelerde görülür?
“Ne demek Endometriozis çikolata kisti hastalığı? Aslında aynı şeyler değil. Çikolata kisti, Endometriozis hastalığının en sık görülen formudur. Endometriozis hastalığı şu demektir: Endometrium tabakası denilen, rahim içindeki tabaka yani bu tabakanın özelliği; bu tabaka eğer o ay gebelik oluşmazsa her ay dökülen tabakadır. Yani kadının adet gördüğü tabaka aslında budur. Eğer o ay gebelik varsa bu tabaka dökülmez. İşte bu tabaka gidip başka yerlere yerleşiyor. En çok sevdiği yer yumurtalıklar. Yumurtalıkta yerleştiği için her ay kanama bu tabakanın orada kanamasına yol açıyor. Yani nasıl normal rahim içinde kanıyorsa yumurtalıkta da kanıyor. Ve kanadığı zaman gittikçe her kanamayla birlikte o yumurtalıktaki biriken kan, bir müddet sonra çikolata kıvamında ve renginde oluyor. O yüzden bu hastalığa çikolata kisti hastalığı denmiştir. Hastalık aslında eş değer gibi görünüyor ama eş değer değildir.  Çünkü Endometriozis hastalığı birçok yerde görülür. Eğer yumurtalıklarda görülürse ki en sık görüldüğü yerdir. Çikolata kisti diyoruz. Ama onun dışında her yerde görülebilir. Mesanede görülebilir, bağırsaklarda görülebilir, idrar yollarında görülebilir, göbekte görülebilir, gözde, burunda, akciğerde… Bütün bunların hepsinde görülebilir. Baktığımız zaman birçok değişik formları vardır.

Belirtileri ve sonuçları nelerdir?
Toplumda yaklaşık yüzde 8 ila yüzde 10 civarında görülmektedir. En sık 2 tane semptomu vardır. Bir tanesi ağrıdır. Yani kadının süreğen adet sırasında, biz buna siklik ağrı diyoruz veya adet dışında, biz buna nosiklik ağrı diyoruz, ağrı yapar. Ve bu ağrı gittikçe ilerleyen bir ağrıdırgenellikle bu hastalık 20’li yaşların sonunda 30’lu yaşların başında görülür. Adetlerde ağrı vardır. Veya kadının cinsel hayatı varsa ilişki sırasında ağrı vardır. Zaten bir kadında hem adetlerinde ağrı, hem de cinsel ilişki sırasında ağrı varsa bu kadın yüzde 70 civarında endometriozis hastalığına sahiptir. Bu birinci semptomu.

İkinci semptomu ise kısırlık yapar. Kısırlık riski bu hastalıkta daha fazladır.  Toplumda yüzde 10 görülüyor demiştim. Ağrısı olan kadınların yaklaşık yüzde 60 ila 70inde bu hastalık görülüyor. Bizim kronik pervik ağrı dediğimiz yani göbekten bir çizgi çizersek, göbek altındaki bölgede oluşan ağrıları kastedersek ki bunlar çoğunlukla 3 ila 6 ay veya daha fazla süren ağrılardır. Bunların yüzde 60 70 sebebi endometriozis hastalığıdır. Eğer kısırlık varsa bir kadında, bu kadında endometriozis görülme riski yaklaşık yüzde 20 yüzde 30 civarındadır. Endometriozis olan kadınların da yaklaşık kırk civarında kısırlık görülür beraberinde.
Her yaşta görülebilir. Üreme çağı hastalığıdır. O yüzden de bu hastalık aynı zamanda erişkin öncesi dönemde de görülebilir. Bir genç kız, 12 ila 20 yaş arasında bir genç kızdan bahsediyoruz. Eğer devamlı adet sırasında ağrı çekiyorsa ve bu ağrı kullandığı ilaçlara rağmen geçmiyorsa yüzde 60 70, aslında bu kızda endometriozis yani diğer adıyla çikolata kisti hastalığı söz konusudur, mutlaka araştırılması lazım.

Dernek hakkında
Bu hastalık bu kadar önemli olduğu için dünyada ve Türkiye’de, biz bunun derneğini kurduk 2009 yılında. Ve hala da aktif olarak görev yapmaktadır. Adı, Endometriozis&Adenomyozis Derneği.
Adenomyozisne demektir? Bu hastalığın rahim içinde görülen formuna da Adenomyozisdiyoruz. Aslında Endometriozis ve Adenomyozisbirbirine kardeş hastalıklar diyebiliriz.

İki tane web sitemiz var. Birincisi, “//www.endometriozisdernegi.com/” Bu tamamen bu konuyla uğraşan sağlık çalışanlarına yöneliktir. Çok az hasta bilgilendirme kısmı vardır. Bunun dışında yeni kurduğumuz //endometriozis.org/vardır. Bu da halka yöneliktir. Bu iki web sitesi de devamlı güncellenmektedir. Dernek mutlaka her yıl bir tane toplantı yapıyor.

Dernek çok yeni olarak geçen ay bu konuda bir kılavuz yayımladı. Yaklaşık 120 sayfalık. Bu hastalıkla ilgili doktorlara yönelik bir kılavuz yayımlandı. Bu kılavuz birkaç hafta içinde basılıp, Türkiye’deki konuyla ilgili doktorlara dağıtılacak. Derneğin tercüme ettiği kitaplar var, broşürler var. Bunlar dağıtılıyor. Bunun dışında kursları var derneğin. Konuyla ilgili kendini geliştirmek isteyen genç uzman arkadaşlara yardımcı olunuyor. Yine derneğin web sitesinde soru sorma kısmı var. Oradan gelen sorulara e-mail aracılığıyla yardımcı olmaya çalışıyoruz.

Amacımız Türkiye’de bu hastalığa dikkat çekmek ve bunu büyük ölçüde başardık. Hastalığın Türkiye’de daha fazla konuşulmasını sağladık. Hekimlerimizin bu hastalığa daha fazla ilgi göstermesini sağladık.
Hastalık maalesef tanısı zor bir hastalık. Çünkü hastalığın tanısı eğer çikolata kisti varsa ultrasonla tanı koyabiliyor hekimler ama çikolata kisti yoksa maalesef tek tanı aracı laporoskopi. Yaklaşık son 10 yılda Kuzey Amerika’da gösterildi ki, bir hastanın doktora gitme ve tanı koyulma süresi yaklaşık 5 buçuk ila 7 yıl arasında. Hastalık hakikaten tanısı zor bir hastalık. Umarım bu dernek aracılığıyla bu hastalığın tanı ve tedavisini daha kolay yapabiliriz.”

Hastalık kimlerde daha çok görülüyor?

Genetik çok araştırıldı ama maalesef çok kanıtlanmadı genetik bir faktör. Ama ailelerinde Endometriozis hastalığı olanlarda Endometriozis görülme sıklığının 3 ila 9 kat arttığı gözlendi. Doğuştan rahminde şekil bozukluğu olanlarda, sık adet görenlerde, çok adet görenlerde, erken adet görenlerde hastalığın daha fazla olduğu gösterildi. Bunun dışında az doğurmuş olmak, süt vermemek. Hastalığı artıran faktörler.
Beslenme tarzı, et tarzı yemek hastalığı artıran faktör. Mesela daha çok sebze meyve yemek hastalığı azaltan faktör, egzersiz hastalığı azaltan faktör, doğum kontrol hapları kullanmak hastalığı azaltan faktör, çocuk sahibi olmak, emzirmek hastalığı azaltan faktör.

Ama hastalığın nedeni tam olarak bilinmiyor. Asıl sorun bu. Bundan sorumlu bir gen veya başka bir faktör şu an için tam olarak kanıtlanmış değil.

Hastalığa maruz kaldığımızda

En çok ağrı ve kısırlık şikâyetine yol açıyor. Bunun dışında tuttuğu sisteme göre şikâyete yol açıyor. Diyelim ki bağırsağı tuttu, ağrılı dışkılama, kanlı dışkılama özellikle adet sırasında. Veya diyelim ki idrar torbasını tuttu; ağrılı işeme, kanlı işeme, sık tuvalete gitme vs. daha fazla görülüyor bu olgularda. Ve maalesef hastalığı belirleyici bir kan testi şu an dünyada söz konusu değil. Bu da çok araştırılıyor.
Amacımız tedaviyi daha etkin kullanmak ve herkese yaymak. Hastalığın iki tür tedavisi var. Birincisi medikal tedavi dediğimiz ilaçlar. Hormonal ilaçlar bunlar çoğunlukla. İkincisi de cerrahi tedavi. Bunun dışında özellikle çocuğu olmayan olgular için yardımlı üreme yöntemleri, başta tüp bebek olmak üzere işe yarayabiliyor.

Medikal tedaviyi ağrı semptomunda kullanıyoruz. Eğer hastanın ağrısı varsa ilk tedavi seçeneği medikal tedavi. Burada da bir takım hormonal ilaçlar kullanıyoruz. Eğer hastanın şikâyeti medikal tedaviye rağmen geçmiyorsa, cerrahi tedavi yapıyoruz.

Bunun dışında eğer hastanın şikâyeti kısırlıksa ya cerrahi yapıyoruz ya da yardımlı üreme yöntemleri. Çünkü burada medikal tedavinin bir faydası yok.

Hastalığın diğer bir özelliği tekrarlayan bir hastalık olması. Bu yüzden sadece hastalığı tedavi etmek yeterli olmuyor. Aynı zamanda hastalığın tekrarlamasını önlemek için mücadele etmek zorundayız.
Endometriozis çikolata kisti hastalığıyla ilgili diğer bir sorunda; kanserle ilişkisi dünyada şu an çok tartışılıyor. Çikolata kisti olan olgularda kanser riski artar mı diye. Bu konuda kesin bir kanıt olmamakla birlikte, Endometriozis’le beraber yumurtalığın bazı kanser tiplerinin daha fazla arttığı gözlenmiş durumda. Ancak kanıtlanmış bir gerçek yok.

Haber: Elif Kübra SÜER

Güncelleme Tarihi: 17 Ocak 2015, 11:09