Sedasyon, sakinleştirmek anlamına geliyor. Tıptaki anlamı ise genel anestezi uzmanı tarafından, bazı ilaçlarla hastanın bilinci açıkken oluşturulan derin uyku. Dünyada birçok ülkede diş tedavilerinde uygulanan sedasyon, özellikle diş hekimi fobisi olanların tercih ettiği bir yöntem olarak dikkat çekiyor. Acıbadem Ataşehir Cerrahi Tıp Merkezi Ağız ve Diş Sağlığı Bölümü’nden Dr. Uğur Meriç, diş hekimliğinde kullanılan sedasyon hakkında bilgi verdi.

DİŞ HEKİMLİĞİNDE SEDASYON NE ANLAMA GELİYOR?

Sedasyon, anestezistlerin yaptığı kontrollü bir derin uyku anlamına geliyor. Hasta uyuyor fakat solunumu devam ediyor yani derin bir uykuya dalıyor. Ancak hasta derin uykuda olsa da söylenenleri anlıyor, verilen komutları uyguluyor. Sedasyon sırasında hastanın ağrı duyması engellenmiyor fakat rahatlaması sağlanmış oluyor. Bu da özellikle diş hekiminden korkan hastalar için büyük kolaylık. Durum hekim açısından da avantajlı oluyor. Çünkü bazen hasta başını fazla oynatabiliyor ve kesici aletlerde çalışıldığı için tehlikeli sonuçlar doğurabiliyor. Sedasyon ile bu durumun önüne geçilebiliyor. 

HASTANIN AĞRI DUYMAMASI İÇİN NE YAPILIYOR?

Sedasyon ağrıyı kesmediği için diş hekimi hastaya normal uygulamasını yapmaya devam ediyor. Örneğin diş çekilecekse önce hastaya lokal anestezi yapılıyor, ardından sedasyon uygulanıyor. Bu durum hastayı rahatlatıyor. Hasta ağzı açık duruyor, yutkunuyor, soluk alıp veriyor ve uyaranlara cevap veriyor. 

DEZAVANTAJLARI VAR MI?

İşlem lokal anesteziye göre daha uzun sürüyor. Ancak uzun sürse bile, derin uyku nedeniyle hasta hiçbir işlemi hatırlamıyor. 

NASIL UYGULANIYOR?

Hastanın aç karnına gelmesi isteniyor. Bir damar yolu açılıyor. Damar yolundan ilaç verme işlemini genel anestezi uzmanları yapıyor. Hasta bundan sonra devamlı uyuyor, eğer uyanmaya başlarsa bir miktar daha ilaç veriliyor ve uyumaya devam ediyor. Dolayısıyla hastanın sedasyon sonrası uyanması da çok çabuk ve hızlı oluyor. Genel anestezi sonrasında yaşanan mide bulantısı gibi sorunlar da yaşanmıyor. İlacı kestikten 30 dakika sonra hasta kendine geliyor ve evine gidebiliyor. 

RİSKLERİ YA DA UYGULANAMAYAN HASTA GRUPLARI VAR MI?

Sedasyonun neredeyse hiç riski bulunmuyor. Sadece genel anestezi alamayan ya da almasında sakınca olan kişilere yapılamıyor. Ayrıca kalp rahatsızlığı gibi belirli sağlık sorunu olan kişilere önce tetkikler yapılıyor, ardından uygulanıyor. 

DAHA ÇOK HANGİ DİŞ TEDAVİLERİNDE KULLANILIYOR?

Genellikle cerrahide kullanılıyor. Hasta kendindeyken cerrahi girişimlerin yapılması daha zor oluyor. Lokal anestezi altındayken hasta acı duymasa da her şeyi fark ediyor ve görüyor. Bu da hastanın kötü hissetmesine yol açıyor. Bunu engellemek için sedasyon cerrahi müdahalelerde daha sık kullanılıyor. 

GENEL ANESTEZİDEN FARKI NEDİR?

Genel anestezi ile sedasyonun tek farkı, solunumun durmaması. Genel anestezide o kadar derin bir uykuya dalınıyor ki, solunum da duruyor. Bu nedenle hastanın makineye bağlanıp, solunumunun dışarıdan yapılması gerekiyor. Sedasyonda ise hasta, normal solunumuna devam ediyor.  

SEDASYON DAHA ÇOK KİMLERE UYGULANIYOR?

Sedasyon herkese uygulanabiliyor. Özellikle diş hekimi fobisi olanlar tarafından tercih ediliyor. Hastaların çoğu diş tedavisinde kullanılan aletlerin sesini duymak istemiyor ya da bazı hastalarda mide bulantısı oluşabiliyor. Bu kişilerde sedasyon çok etkili bir yöntem olarak kullanılabiliyor. Çocukların diş tedavilerinde de sedasyon önemli bir yer tutuyor. Çünkü özellikle çocukları istemedikleri bir işleme zorlamak, hayatları boyunca devam edecek bir diş hekimi fobisi oluşturabiliyor. O yüzden belli bir yaşa kadar yapılması gereken bir işlem varsa, sedasyon altında yapmak o fobinin oluşmasını engelliyor. Hamilelerde ise heyecandan ötürü erken doğum ya da düşük ihtimali olabiliyor fakat sedasyon yöntemi ile heyecan duyulmadığı için bu riskler de ortadan kalkmış oluyor. Ayrıca bir hastaya 14 implant yapılması gerekiyorsa bu işlem normalde dört seferde yapılabiliyor ancak sedasyonla tek seferde bitirilebiliyor. 

SEDASYON YAPTIRIRKEN NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİYOR?

Sedasyon işleminin yaptırılacağı yerin tam teşekküllü bir hastane olması büyük bir avantaj sağlıyor. Çünkü sedasyonun tek komplikasyonu hasta ya da hekim nedeniyle anestezi aralığı iyi ayarlanamazsa, solunumun durma riski oluyor. Böyle bir durumda hastayı genel anesteziye alacak bir düzenin merkezde bulunması gerekiyor.