Bu tepki kimi zaman ciltte kızarıklık, döküntü gibi küçük reaksiyonlarla kendini gösterirken, kimi zaman hayati risklere yol açabiliyor. İlk belirtiler ise genellikle besin intoleransıyla karıştırılarak önemsenmiyor. Bu durum da ciddi alerjik şoklarda uzmana danışmayı geciktiriyor. Memorial Şişli Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Mahmut Demirci, besin alerjileri hakkında bilgi verdi.
İnek sütü, yumurta, balık ve yer fıstığına dikkat!
Besin alerjisi; bağışıklık sisteminin, besinin içerisindeki proteini vücut için bir tehdit olarak görmesi sonucu besine karşı IgE antikoru üretmesiyle başlamaktadır. Genetik yatkınlıklar besin alerjisine neden olabilmektedir. Besin alerjisi genelde çocukluk döneminde başlar. Anne sütü içerisindeki besin ögeleri ile de bebekte besin alerjisi gelişebilmektedir. Besin alerjisi çoğunlukla inek sütü, yumurta, balık, yer fıstığı, fındık, ceviz, fıstık, soya, buğday, kabuklu deniz ürünleri, susama olabileceği gibi her besine karşı gelişebilecek bir durumdur. Bu besinlere olan alerjik reaksiyonlar, ciltte kızarıklık, kaşıntı, yemek borusunda ödeme sebep olabildiği gibi kusma, ishale de sebep olabilmektedir.
Besin alerjisi ile besin intoleransı ayrımı için uzmana danışın
Besin alerjisi ile besin intoleransı klinik bulgularının benzerliği açısından karıştırılmaktadır. Her iki durumda da bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal gibi belirtiler oluşmaktadır. Ancak besin alerjisi bağışıklık sisteminin besinlerin içerisindeki proteinlere verdiği bir tepki iken besin intoleransı vücutta bir enzim eksikliği sonucu metabolizma bozukluğunda gelişir. Besin alerjisi besin tüketimi miktarı fark etmeksizin reaksiyon verirken, besin intoleransı besinin belli bir miktarın üzerinde tüketiminde klinik bulgular ortaya koymaktadır. Besin alerjisi ile besin intoleransı arasındaki ayrımı doğru yapmak gerekir. Tedavi için mutlaka uzmana danışılmalıdır.
Şikayetleriniz varsa ‘besin günlüğü’ tutun
Besin alerjilerinde tanı koymak için hastanın öyküsü çok önemlidir. Hangi besinler tüketildiğinde vücudun nasıl reaksiyonlar verdiği gözlemlenmelidir. Uzmanı doğru yönlendirmek adına besin günlüğü tutulabilir. Tüketilen besin içeriği, ne kadar sürede ne tür belirtilerin ortaya çıktığı, ne kadar sürede düzeldiği, aynı besin her tüketildiğinde aynı belirtilerin ortaya çıkıp çıkmadığı not alınabilir. Örneğin yumurta alerjisi olan bir kişide içerisinde eser miktarda yumurta bulunan bir bisküviye karşı da alerjik reaksiyon gelişebilir. Bu nedenle besin günlükleri tanı için önemlidir.
Deri testleri bebeklere de yapılabiliyor
Deri testleri, serumda IgE ölçme, besin provokasyon testleri tanı için yapılabilecek testlerdir. Deri testleri bebeklerde dahi yapılabilen bir testtir. Yapılan testler sonucu alerjik reaksiyon veren besinler diyetten çıkartılarak klinik şikâyetlerin düzelip düzelmediği kontrol edilebilir. Besin testleriyle vücuda alerjiye sebep olan besinin yüklemesi yapılarak klinik şikâyetlerin tekrar oluşup oluşmadığı gözlenebilir. Ancak vücudun hayati reaksiyon verdiği besinlerin yüklemesi kesinlikle yapılmamalıdır. Bu nedenle hasta-doktor ilişkisi çok önemlidir. Hastalara yanlış tanı konulması gereksiz yere kısıtlı diyet yapılmasına neden olabilmektedir.
Paketli gıdalardaki besin içeriklerini okumak önem taşıyor
Testler sonucunda hastanın hangi besinlere karşı alerjisi olduğu ve vücudun reaksiyon şiddeti belirlenir. Alerjik besinler ve vücudun reaksiyon şiddeti belirlendikten sonra nasıl bir yol izleneceğine karar verilir. Kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, alerjik reaksiyonlar ortaya çıktığında antihistaminik ve kortikosteroid ilaçlar kullanılabilir. Bunun dışında alerjiye sebep olan besinler hakkında hasta bilgilendirilmeli, paketli gıdalarda besin içerikleri okunması öğretilmeli ve ciddi alerjik reaksiyonlar için gerekli ilaçlar ve bunların kullanımları aktarılmalıdır. En önemlisi; bağışıklık sisteminin kabul etmediği gıdalar temel beslenmenin büyük bölümünü oluşturuyor ve tüketilemiyorsa yetersiz beslenme ile başka rahatsızlıklara sebep olmamak adına mutlaka uzman kontrolünde diyet düzenlenmelidir.
