Esnafın gözü prim affında

Yüz binlerce esnaf, çiftçi ve işverenin merakla beklediği prim affı için ilk adım atıldı

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın TESK iftarında bu konudaki taleplere olumlu cevap vermesi üzerine Meclis'in açılmasıyla yasal sürecin başlatılması bekleniyor. Affın kabul edilmesi halinde 46 milyar TL'yi bulan Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına yeniden yapılandırma imkânı tanınacak.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yeni prim affına yeşil ışık yakması, Bağ-Kur borcu bulunan esnaf ve çiftçiyi umutlandırdı. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre 3 milyon 278 bin esnaf ve çiftçiden 2 milyon 133 bininin prim borcu var. Borçsuz sayısı sadece 1 milyon 144 bin. Bağ-Kur'luların 620 bini hiç prim ödememişlerden oluşuyor. Buna göre her üç Bağ-Kur'ludan ikisi borçlu. Kurumun bu kişilerden alacağı 19,4 milyar lirayı buluyor. SSK'nın işverenden alacağı ise 26,4 milyar TL. Buna göre muhtemel prim affıyla 45,8 milyar liralık borca yeniden yapılandırma imkânı getiriliyor.

Bugüne kadar 17 kez prim affı çıkaran Türkiye, 18'inci affa hazırlanıyor. Kriz sebebiyle işleri bozulan esnafın uzun süredir dillendirdiği af talebine olumlu cevap, en üst düzeyden geldi. Başbakan Erdoğan, esnafın prim affı talebine ilişkin olarak TESK'in iftarında "Bu zamana kadar hiçbir meseleye olumsuz yaklaşımımız olmadı. Bir an önce esnaf ve sanatkârın sıkıntısını aşacak yeni bir ödeme planı ile bunları çözmüş olalım." ifadelerini kullanmıştı. Bu açıklamanın ardından esnaf örgütleri, Erdoğan'ın yeşil ışık yaktığı prim affı için SGK'nın kapısını aşındırmaya başladı. Meclis'in açılmasının ardından yeni prim affının yasalaşması bekleniyor. En son 2008'de çıkarılan ve son af olacağı ilan edilen prim affında 24 milyar TL'lik alacak yapılandırılmıştı. Ancak affın hemen arkasından gelen ekonomik kriz sonucu SGK'nın tahsilatı 9 milyar lirada kaldı. Prim affına başvuran 250 bin esnafın yapılandırması, kriz yüzünden bozulmuştu. Ancak prim afları, 'nasıl olsa bir kez daha çıkar' beklentisine yol açtığı için düzenli prim ödeme alışkanlığına darbe indiriyor.

SGK'nın prim tahsilatında yaşadığı sıkıntı, özellikle Bağ-Kur'da kronik bir problem haline gelmiş durumda. 3 milyon 278 bin Bağ-Kur'ludan 2 milyon 223 bini esnaf, 1 milyon 54 bini ise çiftçi. Prim borcunun düzenli ödenmemesi, hem esnaf hem çiftçi arasında yaygın. Borcunu hiç ödemeyenlerin büyük bölümü esnaftan oluşuyor. Bu kapsamdaki 620 bin borçludan 452 bini esnaf, 167 bini ise çiftçi. 2 milyon 133 bin borçludan 843 bininin borcu 2 bin TL'nin altında. Buna göre prim affı, çok sayıda kişinin borcunu tasfiye etmesine imkân tanıyacak. 10 bin TL üzerinde borcu bulunan esnaf sayısı ise 500 bin kişi civarında. SGK'nın tahsilat yapamadığı kronik grubu bu kişiler oluşturuyor. Borçları yüksek olduğu için ödenmesi de mümkün olmuyor. Ancak faiz işlediği için de borç her geçen gün artıyor. Prim afları, borcun faizinin de bir miktar silinmesini sağlıyor. Önceki afta, borç faizinin yüzde 85'i silinmişti.

SGK'nın prim alacaklarının büyük bölümü ise işverenlerden. Bu gruptaki 26 milyarlık alacağın 20 milyar lirası özel sektördeki firmalardan, 6 milyarı TL'si ise kamu kurumlarından oluşuyor. Prim borcu bulunan kamu kurumları arasında 5,8 milyar TL ile belediyeler başı çekiyor. Bunu 724 milyon lira ile KİT'ler takip ediyor.

AF, BORCU İÇİN EMEKLİ OLAMAYANA YARAYACAK

Prim afları en çok, yaşı gelmesine rağmen borçları olduğu için emekli olamayanlara yarıyor. Bu durumdaki Bağ-Kur'lu esnaf ve çiftçi, banka kredisi kullanarak emekli olabiliyor. Böylece maaşlarının bir kısım banka kredisine giderken hem bir miktar emekli maaşına hem de sağlık güvencesine kavuşuyorlar. Son prim affında bu durumdaki 75 bin 467 kişi, aftan yararlanıp banka kredisi kullanarak emekli olmuştu. Bu kişilere en düşük 533 TL maaş bağlandı.

Öte yandan bugüne kadar çıkarılan prim afları, istenen sonucu vermedi. Her afta, tahsilat, hedefin çok gerisinde kaldı. Son prim affı hariç tutulduğunda bugüne kadar çıkarılan aflarda tahsilat ancak yüzde 10'a ulaşabildi. 2008 yılındaki prim affında, dönemin SGK yönetiminin büyük çabası sayesinde krize rağmen 14,5 milyar liralık alacağın 9 milyar TL'si tahsil edilmişti. 2003'teki afta ise 18 milyar liralık borcun ancak 2 milyar lirası tahsil edilebilmişti.