Gazeteciler; 5953 Sayılı “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun” kapsamında çalışırlar.

Elektronik gazetede çalışanlar Basın İş Kanunu kapsamında mıdır?

Peki internet medyasında çalışan emekçilerin durumu ne olacak? İnternet medyası kanunu henüz çıkmadığı için gazeteci sayılmayan, Basın Kartı alamayan internet habercileri hangi kanun kapsamında çalıştırılmalı?

Basın kartlı 14-15 bin gazetecinin dışında kalan binlerce gazeteciyi ilgilendiren bu sorunun cevabı Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Hukuk Danışmanı Avukat Gökhan Küçük’ün hazırladığı “Gazetecinin El Kitabı Basın İş Kanunu’ndan Doğan Haklar” isimli kitapta veriliyor.

Yargıtay’a göre, elektronik gazetede çalışanlar da Basın İş Kanunu kapsamında. Avukat Gökhan Küçük, Yargıtay’ın emsal teşkil eden önemli kararıyla ilgili, kitapta şu bilgileri veriyor:

“Bu sorunun cevabı Yargıtay kararı ile verilmiştir. Yargıtay, elektronik gazetelerin yayın koordinatörlüğünü yapan çalışanın, Basın İş Kanunu kapsamında olduğunu kabul etmiştir.

Yargıtay ‘Gazetenin yayınlanması bir başka anlatımla basılıp çoğaltılması gerekirse de günümüzde teknoloji ve iletişimin geldiği nokta itibarıyla, gazetenin nesne olarak basımı ve dağıtımı bir zorunluluk değildir. Gazetenin elektronik ortamda, umuma açık olarak yayınlanması ve okuyucunun yararlanmasına sunulması da mümkündür. Somut olayda davalı işveren, internet ortamında gazetecilik faaliyetlerini yürütmüş ve davacı da iki gazetenin koordinatörlüğünü yapmıştır. Bu itibarla davacının çalıştığı işyeri, 5953 Sayılı Yasa’nın 1. Maddesi’nde sözü edilen “gazete” kavramı kapsamında değerlen- dirilmelidir” diyerek Kanun’un 1. Maddesi’nin geniş yorumlanması gerektiğine karar vermiştir.”

Av. Küçük, Konrad Adenauer Stiftung Derneği’nin katkılarıyla basılan kitapta, gazeteciler arasında 212 olarak bilinen Basın İş Kanunu’nun uygulama alanları ile kime gazeteci denir kime denmez konularında önemli bilgiler aktarıyor.

“Türkiye’de yayınlanan günlük, haftalık, aylık gazete ve dergiler, haber ajanslarında çalışanlar ile işverenleri arasında Basın İş Kanunu uygulanır.

Basın İş Kanunu’nun 1. Maddesi; “Türkiye'de yayınlanan gazete ve mev- kutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve İş Kanunu’ndaki işçi tarifi şümulü haricinde kalan kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanır” hükmünü taşıyor.

6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun gereğince medya hizmet sağlayıcılarının haber birimlerinde çalışanlar da 5953 Sayılı Kanun kapsamında.

Yargıtay’a göre hizmet sağlayıcıların haberle ilgili birimlerinde çalışanlar yönünden fikir ve sanat işi yapma koşulu söz konusu değil. “...Ancak haberle ilgili birimde çalışma kavramı, haberin oluşumuna doğrudan katkı sağlama olarak değerlendirilmelidir. Buna göre haber müdürü, muhabir, foto muhabiri, spiker, haber kameramanı gibi çalışanlar gazeteci olarak değerlendirilmelidir. Bununla birlikte, uplink görevlisi, şoför, diğer teknik ve idari personelin, haberin oluşumuna doğrudan katkıları olmadığından gazeteci kavramına dahil değildirler.”

Basın İş Kanunu’na göre; Türkiye’de yayınlanan gazete, mevkute ve haber ajanslarında, fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlara gazeteci denir. Basın İş Kanunu’na göre, Türkiye’de yayınlanan gazete mevkute ve haber ajanslarında çalışanların tamamı Kanun kapsamında değerlendirilmemiştir. Bunun yanında, fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışmak zorunluluğu vardır. Kısaca şöyle ifade edebiliriz: Bu Kanun’un kapsamına giren işyerinde, fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlara gazeteci denir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, fikir ve
sanat işinde çalışma ölçütü ile ilgili olarak; ‘Fikir ve sanat işinde çalışma ölçütü, gazetecilik mesleğinin yerine getirilmesine dair ve doğrudan doğruya söz konusu alanlarda çalışmayı ifade eder. Buna göre, yazar, muhabir, redaktör, düzeltmen, çevirmen, fotoğrafçı, kameraman, ressam, karikatürist gibi çalışanlar gazetecilik mesleği ile doğrudan doğruya ilgili olup, gazeteci olarak değerlendirilmelidir. Ancak aynı tür işyerlerinde teknik sorumlu, şoför, sekreter, muhasebe elemanı, satış ve pazarlama gibi işlerde çalışanlar gazeteci olarak değerlendirilemezler’ görüşündedir.”