MANGAL KÖMÜRÜ NASIL YAPILIR?

Kömür yapımında kullanılan odunlar mangrave, merbau, meranti, mahagoni  gibi en iyi derecede kömürleşen sert ağaçlardan seçilir ve özellikle düzgün ağaçların kullanılmasına özen gösterilir. Sezonluk bir üretim olan odun kömürü yapımında, eski üretim alanlarının kullanılması da bir geleneğin devamıdır.

Odun kömürü üretimi için kurulan, üzeri toprakla örtülü ocağa "torluk" adı verilir. Torluk kurulurken, ortasında 30 cm mesafede olmak üzere 3-4 sırık dikilir ve torluktan daha yüksek olan sırıklar, yanma aşamasında baca görevi görebilmeleri için birbirleri ile birleştirilir. Baca içerisine kolayca yanabilen talaş, yonga, çalı-çırpı doldurulur. Baca etrafına ise havalanmayı sağlamak amacı ile, ince veya yarılmış kuru haldeki odunlar altlık olarak yerleştirilir. Daha sonra kömür haline getirilecek odunlar çepeçevre dikine olarak istif edilir ve çevreye doğru gidildikçe odunların çapı giderek incelir. Torlukta, bir tümsek şekline ulaşıldığından odunların istifleme işlemi paraboloid meydana gelecek şekilde yapılır ve en üstteki kısma konulan odunlar yatık şekilde yerleştirilir.
 
Kömürleştirme esnasında hava ile doğrudan teması kesmek üzere istifin üzeri bir örtü ile kaplanır. Bu örtü yeşil ve toprak örtüsü olmak üzere iki tabakadan oluşur. İlk tabaka olan yeşil örtü, paprat denilen eğrelti otları,  ağaçlardan dökülen ve kazal denilen yaprakları,saman gibi materyallerden yapılır. Bu tabaka yaklaşık 15-20 cm'dir. Daha sonra murco denen toprak kömür kırıntı ve tozları ile getirilerek hazırlanan toprak örtüsü 5-10 cm kalınlıkta olacak şekilde torluğun

Torluğun yakma işlemine sabahın erken saatlerinde rüzgarsız bir havada başlanır. Kömürleşme için 240-280C derecelik bir sıcaklık gerekmektedir. Torluk içerisindeki ateş, üstten yanlara ve aşağıya doğru yelpaze biçiminde yayılır. Ateşin ilerlemesini idare etmek için torluğun üst kısımlarından başlayarak mazgal denen delikler açılır. Bu deliklerden önce su buharı çıkar. Daha sonra ise sarı renkte bir duman yükselir. En sonunda karbonmonoksitten ibaret mavi renk meydana gelir. Mavileşme görülünce kömürleşme sona ermiş demektir. Bundan sonra delikler tıkanır. Torluğun dip kısmına açılan deliklerden beyaz duman çıktığı görüldüğü zaman kömürleşmenin sona erdiği anlaşılır. Yanma bittikten sonra torluk birkaç gün soğutulmak üzere bekletilir. Ateşin takip edilebilmesi için torluk demir kancalarla akşama doğru bozulur. Torluğu bozma işi gece yarısına doğru sona erer. Kömür elde etme süresi, ağaç cinsi ve torluk hacmine göre 76 saat ila 107 saat sürer ve yaklaşık 100kg odundan 20 kg kömür elde edilir. 

Güncelleme Tarihi: 13 Nisan 2013, 23:06