Merkez Bankası’nın kripto para yönetmeliği Anayasa’ya aykırı mı?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB)’nın kripto paralarla ilgili yaptığı son düzenlemeye göre, kripto varlıklar ödemelerde doğrudan ve dolaylı olarak kullanılamayacak. Tartışmalara neden olan bu düzenlemeninAnayasa’ya aykırı olduğu ileri sürüldü. Akademisyenler, temel hakları sınırlayan düzenlemenin yönetmelikle değil kanunla yapılması gerektiğini savunuyor.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve İ.Ü. Sürekli Eğitim Merkezi bünyesinde, Lexcio kurucu ortağı Av. Abide Gülel ve Prof. Dr. H. Burak Gemalmaz tarafından hazırlanan “Blokzincir Teknolojileri ve Hukuki Altyapısı” sertifika programında, Türkiye’de kripto varlıklarla ilgili yapılan son yasal düzenlemeler tartışıldı.
Merkez Bankası’nın kripto para düzenlemesinin yönetmelikle değil kanunla yapılması gerektiğini söyleyen İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. H. Burak Gemalmaz, bu konudaki görüşlerini şöyle dile getirdi:
“Mülkiyet hakkı temel haktır anayasamızda yazıyor. Bunu bir yönetmelikle nasıl sınırlayabilirsiniz? Sadece kanunla sınırlanabilir. Merkez Bankası kanununda bir parayı para saymama yetkisi veren bir düzenleme var mı? Merkez Bankası’na verilmiş genel görev, genel yetki her şeyi yapabileceği anlamına mı geliyor? Temel haklar sınırlanırken yetkilerin kanunda net olarak düzenlenmesi gerekir. Hangi ölçüde yapabilir, nereye kadar yapabilir, nasıl yapabilir hepsi yazacak. Biz buna esaslı unsur doktrini diyoruz. Kanun kuruma bir düzenleme yaparken temel haklar konusunda, düzenlemenin esaslı unsurlarının kanunda yer alması gerekiyor. Yok böyle bir yetki, genel hüküm bunlar.”
“ELMAYLA ARABA TAKAS EDEBİLİRSİNİZ AMA KRİPTO VARLIKLA BİR ŞEY ELDE EDEMİYORSUNUZ”
Kripto para yönetmeliğinin geç kalınmışlığın tezahürü olduğu, devletin paniğe kapılarak böyle bir düzenleme yaptığını belirten Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Dr. Fatih Cengil ise şu konulara dikkati çekti:
“Yönetmelik aslında şöyle bir durum ortaya çıkardı: Kripto varlıkları değer olarak görmüyor. Yani bu kripto varlıkların değeri değişebilir, ben bunu değer olarak görmüyorum. Yasaklamıyorum çünkü çok geç kaldım. Herkes satın aldı. Bu saatten sonra yasaklayamam. Alıp satabilirsiniz ama bir değer olarak getirmeyin diyor. Bunun karşılığında bir şey elde edemezsiniz diyor. Garip tarafı burada ortaya çıkıyor.
Elmayla araba takas edebilirsiniz, kripto varlık alım satımı yasak değil ama karşılığında bir şey elde edemiyorsunuz.
Yönetmelik öncesi kripto varlık ile bir şey elde etmek takas yani trampa sözleşmesi oluyordu Borçlar Kanunu madde 282 kapsamında. Yönetmelik bunu da kaldırdı.
Esasında bu yaşananlar kripto varlıkların para olarak teyididir. Millet para olarak kullanmaya başladı. Bu yüzden devlet para olarak kullanılma eğilimine karşı çıkıyor.
Geçkalınmışlığın tezahüdür bu yönetmelik. Pandemi öncesinde özellikle Bitcoin 3 bin dolara kadar düştü. Pandemiden sonra ciddi bir ivme kazandı. Devlette paniğe kapıldı ve bundan kaynaklı sorunlar yaşanmasın diye böyle bir düzenleme yaptı.
Burada önemli mevzulardan birisi paranın çıkışı. Havaalanına gitseniz üzerinizde belli miktardakinden fazlasını çıkartamazsınız. Ancak 5-10 milyar dolar kripto parayı sallana sallana dışarı çıkartabilirsiniz. İşte devlet paranın dışarı çıkmamasını istedi.”
