Kentsel dönüşümde eylül ayı itibariyle yeni bir döneme giriliyor. Yeni döneme ilişkin ayrıntılar önümüzdeki ayın ilk haftasında açıklanacak ama bazı detaylar 11. Kalkınma Planı'nda yer aldı. Her şehre ayrın bir dönüşüm projesinin hazırlanıp hayata geçirileceği yeni süreçte, acil dönüştürülmesi gereken yerlerin tespiti için çok ölçütlü değerlendirme sistemi uygulanacak, fay hatlarına yakın yerlere ise dönüşümde öncelik verilecek. Farklı finansman modellerinin de geliştirileceği yeni dönemde, Hazine'ye ait OSB arazileri de dönüşüme kaynak sağlamak için satışa çıkarılacak.

Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yeni bir sürece giriliyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Kentsel Dönüşüm Eylem Planı, eylül ayının ilk haftası açıklanacak.

Afet risklerinin bertaraf edilmesi, çevresel, tarihi ve kültürel değerlerin korunması, yatay mimarinin esas alınması, engelli dostu şehirler kurulması, yapılaşma sonrası oluşacak değer artışının adil olarak paylaştırılmasının temel hedefler arasında olacağı plana ilişkin bazı detaylar 2019-2023 yılları arasında uygulanacak olan 11. Kalkınma Planı'nda da yer aldı.

Mevcut yapıların durumuna bakıldığında ülke genelinde nüfusun 3'te 1'i depreme dayanıklı yapılarda oturuyor. Kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında 53 ilde 250'ye yakın alan riskli ilan edilirken, 41 ilde ise yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere belirlenen rezerv yapı alanlarında çalışmalara başlandı.

Şubat ayında açıklanan strateji belgesine göre; her yıl 300 bin konutun dönüştürülmesi ve dönüşümün 20 yılda tamamlanması hedefleniyor. Hedef süre sonunda yenilenen yapı sayısının ise toplamda 6,7 milyon adedi bulacağı öngörülüyor.

Yeni dönemdeki kentsel dönüşüm uygulamalarında il bazında hazırlanan dönüşüm stratejileri esas alınacak. Yani her şehrin kendisine ait bir kentsel dönüşüm planı olacak ve mevcut yerel yapılar bu plan doğrultusunda dönüşüm projelerine start verecek. Söz konusu planlar şehrin geçmişi, yapısı ve kültürüne göre değişkenlik gösterecek. Sadece ihtiyaç kadar konut üretilecek.

Kentsel dönüşüm projelerinde katılımcılık esasları özellikle dikkate alınarak hareket edilecek. Dönüşüm alanları ilan edilmeden önce vatandaşlardan talep toplanacak. Dönüşüme girecek bölgelerdeki riskli yapılar öncelikle yerinde dönüşüm ilkesi benimsenerek bulundukları alanlarda yenilenecek. Mevcut sosyal yapıların kent dokusuyla uyumlu ve alan bazlı olarak yürütülmesine de ayrıca özen gösterilecek.

Dönüşümlerde çok katlı binalar yerine yerel mimariye önem verilecek ve uzunluklar 7-8 katı geçmeyerek yatay olarak proje üretimi yapılacak.

2019-2023 yılları arasında uygulamaya alınacak plan kapsamında afet riskli alanların tespiti ve ilanına ilişkin kriterler de net bir şekilde geliştirilecek.

Riskli yapıların bulunduğu yüksek öncelikli alanlar çok ölçütlü değerlendirme sistemiyle önceliklendirilerek ivedilikle dönüşüm süreçleri başlatılacak.

Kentsel dönüşüm uygulamalarında yerleşim alanı bazında önceliklendirme için çok ölçütlü değerlendirme modeli, can ve mal kaybına neden olma açısından afet riskleri, tehlikesi, etkilediği nüfusun büyüklüğü, mali ve finansal gereksinim, rezerv alanın mevcudiyeti gibi parametrelerin esas alındığı kriterler ve puanlama sistemi çerçevesinde geliştirilecek ve yerleşim alanları bu kapsamda sıralandırılacak.

Yeni dönemde İstanbul’da fay hattına yakın olan alanlar tespit edilerek kentsel dönüşüm çalışmalarında önceliklendirme bu bölgelere verilecek. Afet risklerinin planlama aşamasında gözetilmesine yönelik imar planlaması kriterleri geliştirilecek ve afet tehlike ve risklerine uygun imar planlaması yapılması sağlanacak.

Kentsel dönüşüm uygulamalarında tarihi kent merkezi alanlarının yenilenmesinin yaygınlaştırılması için bu kapsamda yerel yönetimlerle paylaşımlı bir finansman modeli oluşturulması sağlanacak ve 81 ilde tarihi kent merkezleri, kent kimliğini ön plana çıkaracak şekilde dönüştürülecek.

Müteahhitlerden kaynaklı hiçbir konut yarım kalmayacak. Bu amaçla kentsel dönüşüme dahil olacak müteahhitlere kriterler getirilecek. Vatandaşların haklarını güvence altına almak için yatırımcılardan yapım bedelinin yüzde 10'u kadar teminat alınacak ya da tamamlama sigortası istenecek.

Kentsel dönüşüm projelerinde dönüşüm alanlarının altyapılarının oluşturulması, idari ve çevresel düzenlemeler ve kira yardımları ile hak sahiplerinin mali ihtiyaçlarının karşılanması için yeni finansman modelleri de geliştirilecek. Bu kapsamda kentsel dönüşüm uygulamalarına kaynak sağlanmasına yönelik, hazineye ait sanayi parselleri küçük sanayi kooperatiflerine satılacak.

Tüm yerel yönetimler, kentsel dönüşüm uygulamaları için düşük faizli kredi kullanabilecek. Bunlar için herhangi bir teminat gösterilmesine de gerek olmayacak. Geçtiğimiz Mart ayında 16 yıl aradan sonra yeniden faaliyete açılan Emlak Katılım Bankası üzerinden de finansal destek sağlanacak.

İstanbul genelinde kentsel dönüşüm uygulamaları ve imara yeni açılacak alanların planlaması yapılırken nüfus yoğunluğu dikkate alınarak yeni afet ve acil durum toplanma alanları oluşturulacak. Bu alanlara yönelik hiç bir şekilde yapılaşmaya ise asla izni verilmeyecek.

Yeni dönemde kentsel dönüşüm çalışmalarında kullanılacak malzemelerde ise yerli kullanım teşvik edilecek. Yerli ve yenilikçi üretimi destekleyecek şekilde uygulanmasına yönelik usul ve esaslar yer aldığı bir de mevzuat geliştirilecek.

Türkiye'de, konutların yüzde 52'si Zorunlu Deprem Sigortası kapsamında bulunuyor. Bu da her iki evden birinin sigorta güvencesi altında olmadığı anlamına geliyor.Sigortasız yaklaşık 10 milyon konut için de yeni dönemde bir takım adımlar atılacak.

Doğal afet sigortası bütün afet türlerini kapsayacak şekilde genişletilerek yaygınlaştırılacak. Zorunlu deprem sigortası beyanı ve ödemesinin etkin bir şekilde takibi sağlanarak geri kalan yüzde 50'lik kesmin de sisteme dahil olması sağlanacak.