Kentsel Dönüşümde Çözüm; Güçlendirme mi, Yıkım mı?
Depreme Dayanıklı Yapılar ve Kentsel Dönüşüm: Çözüm Güçlendirme mi, Yıkım mı?
İstanbul Rumeli Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. İbrahim Yüksel, depremin en önemli gündem maddelerinden biri olduğunu belirterek, bu doğal afetin geçmişte olduğu gibi gelecekte de yaşanacağını ifade etti. Yüksel, depreme dayanıklı yapıların inşa edilmesinin hayati önem taşıdığını ve mevcut binaların güvenli hale getirilmesi gerektiğini vurguladı.
Mevcut Yapılar İçin İki Temel Çözüm Yolu
Yeni inşa edilen yapıların deprem yönetmeliğine uygun olarak denetlenebildiğini ifade eden Yüksel, ancak mevcut binaların çoğunda bu kontrollerin eksik kaldığını belirtti. Bu nedenle, mevcut yapıların güvenli hale getirilmesi için iki temel çözüm önerisi bulunduğunu söyledi: güçlendirme ve kentsel dönüşüm.
1. Güçlendirme Yöntemi
Güçlendirme, mevcut yapıların performans analizine göre yapılması gereken bir işlem olup kentsel dönüşümün bir alt aşaması olarak değerlendirilmektedir. Bu yöntemin bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır:
Avantajları:
Daha düşük maliyet ve kısa sürede tamamlanma imkanı
Hak sahiplerinin mevcut yerlerinde kalabilmesi
Dezavantajları:
12 ila 24 ay sürebilen bir süreç
Binaların geçici olarak boşaltılması gerekliliği
İç ve dış mekanda alan kaybı yaşanması
Güçlendirme projelerinde uygulama hataları riski
2. kentsel dönüşüm ve Yeniden İnşa
Mevcut yapının performans analizinin ardından güçlendirme yeterli değilse, binanın tamamen yıkılıp yeniden inşa edilmesi önerilmektedir. Kentsel dönüşüm kapsamında devlet ve belediyeler, hak sahiplerine kira ve maddi destek sağlamaktadır.
Destekler:
2025 itibarıyla merkezi yönetim, bağımsız bölüm başına 6.500 TL’ye kadar kira desteği sunuyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bu desteği 10.000 TL’ye kadar çıkardı.
Devlet, konut ve iş yerleri için hibe ve kredi desteği sağlıyor.
Kentsel Dönüşümde Karşılaşılan Engeller
Kentsel dönüşüm süreci bazı zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır:
Sürecin uzun sürmesi nedeniyle vatandaşların barınma sorunu yaşaması
Kira desteklerinin büyükşehirlerde yetersiz kalması
Hak sahiplerinin aynı kat, cephe ve metrekareyi talep etmesi
Müteahhitlerin maliyetleri karşılamak için projelerde zorluk yaşaması
İnşaat sürecinin uzaması nedeniyle hak sahiplerinin maddi yükünün artması
Depreme Dayanıklı Şehirler İçin Çözüm Önerileri
Prof. Dr. İbrahim Yüksel, kentsel dönüşüm sürecinde karşılaşılan bu engelleri aşmak için şu önerilerde bulundu:
Hak sahiplerine sağlanan kira ve maddi desteklerin artırılması
Gerçekçi bütçeler oluşturularak vatandaşların mülklerini kaybetmemesi için desteklerin güçlendirilmesi
İmar yasasında değişiklikler yapılarak yapı oturma alanlarının ve kat sayılarının artırılması
Müteahhit seçiminde ve denetiminde daha sıkı düzenlemeler getirilmesi
Yapı denetim sisteminin kusursuz bir şekilde işletilmesi için yeni yasal düzenlemelerin yapılması
Sonuç olarak, kentsel dönüşüm sürecinde hak sahipleri ve müteahhitler arasında dengenin sağlanması gerektiğini belirten Yüksel, devletin bu süreci daha kapsamlı bir şekilde yönetmesi gerektiğini vurguladı. Depreme dayanıklı şehirler inşa etmek için tüm paydaşların iş birliği içinde hareket etmesi gerektiğini ifade etti.
