İmar hakkı aktarımı nedir

Kentsel dönüşümde hız kazandıracak İmar hakkı aktarımı TBMM'de kabul edildi.

İMAR HAKKI AKTARIMI NEDİR?
Tasarıdaki en önemli başlıklardan biri 'imar hakkı aktarımı'. Mevzuata göre bu kavram; bir parsel üzerindeki imar hakkının tamamen ya da kısmen yasaklanması durumunda bu parsel üzerindeki hakkın bir kısmının veya tamamının menkulleştirme yöntemi ile başka alanlara transfer edilmesi olarak açıklanıyor.

Hak aktarımı yapılacak alanlar, belediye mülkiyetinden veya Hazine arazilerinden sağlanacak. Alıcı parsellerdeki inşaat alanı, imar planı ile belirlenmiş oranların en fazla yüzde 20’si kadar artırılabilecek.  verici parsellerin inşaat hakkı, komşu parsellere göre sınırlandırılacak ve değer tespitiyle aktarım yapılacak. Bu düzenleme, şehirlerde riskli yapıların hızlıca dönüşümünü sağlayacak.

Kentsel dönüşümde hız kazandıracak düzenlemeler içeren 26 maddelik Torba Yasa teklifi TBMM'de kabul edildi. Deprem riski altındaki bölgelerde dönüşüm projeleri kolaylaşacak, vatandaşların hak kayıpları önlenecek.

AK Parti tarafından sunulan teklifte; Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen arsa ve arazi teslimlerinin KDV'den muaf tutulması, büyükşehirlerde, mülkiyet hakkının başka parsellere taşınması amacıyla imar rejiminde “hak aktarımı” sisteminin oluşturulması da yer alıyor. 

TEKLİF NELERİ İÇERİYOR? 

1. Köylerde ikamet eden ve konutu olmayan ihtiyaç sahiplerine satılan gayrimenkullerin üzerinde çeşitli sebeplerle bina yapmayanlara ya da taksitlerini ödemeyen hak sahiplerine 31 Aralık 2028 tarihine kadar süre verilecek. Bu süre 31 Aralık 2024 tarihinde sona eriyordu. 

2. Gecekondu yıkım süreci ile ilgili ilgililere haber verilecek. Yıkım kararı alan makamlar, 7 gün içerisinde ilgililere tebliğ yollayacak. Tebliğ tarihinden 15 gün sonra yıkım işlemi yapılacak. 

3. “İmar hakkı aktarımı” sistemi hayata geçirilecek. Bu düzenleme çerçevesinde vatandaşların mülkiyet hakkı, gerekli olduğunda başka parsellere taşınabilecek. İmar aktarımı gerçekleştirilecek alanlar, belediye mülkiyetindeki alanlardan ya da onay alınmak şartıyla kamuya ait gayrimenkullerden veya Hazine mülkiyetinden karşılanacak. İmar hakkı aktarımı gerçekleştirilirken, alıcı parselin emsale esas inşaat alanı en fazla imar planı ile belirlenmiş oranlar kadar ve alıcı parselin yüzde 20’sini aşmayacak şekilde artırılabilecek. Aktarma işlemi, alıcı ve verici parselin değer tespitleri üzerinden gerçekleştirilecek. 

4. Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından yapılan arsa ve arazi teslimleri KDV’den muaf tutulacak. 

5. Kaçak binaların yıkımı da TOKİ tarafından üstlenilecek. Belediye sınırlan içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, özel bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devlet ormanları hariç olmak üzere Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar ve varsa çevreleyen tel örgü, çit, duvar gibi yapılar da dâhil inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Belediyeler veya İl Özel İdarelerince yıkım kararı alınır.

6. Teklif ile imar hakkı aktarımı yapılarak umumi ve kamu hizmet alanlarının kamuya mali külfet getirmeden bedelsiz karşılanarak kamu mülkiyetine geçirilmesi, vatandaşların mülkiyetlerindeki kısıtlılığın kaldırılması ve kamulaştırmasız el atma davalarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.

KANUN TEKLİFİNİN GEREKÇELERİ 

Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin genel gerekçe kısmında şu ifadelere yer verildi: Teklif ile yargı mercilerince verilen kararlar dikkate alınarak muhtemel sorunların önlenmesi amacıyla tedbir alınması öngörülmekte ve uygulamada karşılaşılan sorunlara çözüm üretilmektedir.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Karamamesi'nde yer alan mülkiyet hakkına ilişkin olan düzenlemeler ile meslek kuruluşları üzerindeki devletin denetim yetkisine ilişkin düzenlemelerin, kararname ile düzenlenemeyecek yasak alan içinde kaldığı, merkezî idarenin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları üzerindeki vesayet yetkisinin kanunla düzenlenmesi ve idari ve mali denetim kapsamındaki konular ile sınırlı olması gerektiği gerekçeleriyle bazı maddelerin iptal edilmesi nedeniyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kentsel Dönüşüm Başkanlığının görev ve yetkilerine ilişkin düzenleme yapılmaktadır.

442 sayılı Köy Kanununun ek 13 üncü maddesi uyarınca 31/12/2024 tarihinden önce süreleri dolacak olan hak sahiplerine binalarını yapmaları veya taksitlerini ödemeleri amacıyla 31/12/2028 tarihine kadar ek süre verilmesine ilişkin düzenleme yapılmaktadır.

775 sayılı Gecekondu Kanununda Anayasa Mahkemesi kararına istinaden düzenleme yapılarak idare tarafından yapının yıkılmasına ilişkin bir işlem tesis edilmesi ve ilgilinin hakkında tesis edilen işlemin içeriğinden haberdar edilmesi suretiyle dava açma hakkının korunması amaçlanmaktadır

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununda yeni kurulan Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca 6306 sayılı Kanun kapsamında yapılan arsa ve arazi teslimlerinin katma değer vergisinden istisna kapsamına alınmasına ilişkin düzenleme yapılmaktadır.

3194 sayılı İmar Kanununda yargı kararları doğrultusunda parsel bazında fonksiyon değişikliği, değer artış payı oranı ve hangi durumlarda değer artış payından muaf olunacağı, kule ve direkler ile bunların zorunlu altyapı unsurları bakımından izin veya ruhsata ilişkin hususlar ile Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki Bakanlık Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı kapatıldığından "Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı" ifadesine yönelik düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca imar hakkı aktarımına ve düzenleme ortaklık payına ilişkin düzenlemeler getirilmektedir.

4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi santrallerinin kapsam dışı tutulmasına, yapı denetimi hizmet bedelinin belirlenmesine, yapı denetim firmalarına ve laboratuvarlara verilecek cezalara, bir ilde veya o ildeki bölgelerde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşu sayısının belirlenmesine yönelik düzenleme yapılmaktadır.

7221 Sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda, coğrafi verilerin toplanması, üretimi, paylaşımı ile bu alana ilişkin mali ve cezai hükümler detaylandırılarak çerçevesi daha açık şekilde ortaya konulmaktadır.

Ayrıca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilmiş veya başvuru süreci tamamlanmamış izin veya lisans belgelerine ilişkinolarak geçici madde ihdası ile sürecin herhangi bir mağduriyete yol açılmadan yönetilmesi amacıyla geçiş dönemi hükümleri düzenlenmektedir.

7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Ajansın şirket kurabilmesinin yanında şirkete ortak olabilmesi öngörülmekte ve Anayasa Mahkemesi Kararı doğrultusunda ajansın organ ve birimleri, ajans personelinin istihdamı ve statüsü, mali haklar, yönetim kurulunun görevleri ve çalışma esasları, ajans başkanının ve başkan yardımcılarının görevleri hususlarında kanun düzenlemesi yapılmaktadır.