'Camilerin Gerdanlığı' Mahyalar Ramazan İçin Hazırlanıyor

"Onbir ayın sultanı" ramazan ayında camileri süsleyen 450 yıllık Osmanlı geleneği mahyalar, İstanbul'daki camilere asılmaya başlandı.

İstanbul'un yanı sıra Edirne ve Bursa'daki tarihi camileri de ramazan geceleri aydınlatan mahyalar, Osmanlı'nın son mahyacısı Hacı Ali Ceyhan'ın çırağı, günümüzün ustası Kahraman Yıldız'ın başında olduğu ekip tarafından İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü atölyesinde hazırlanıyor.

Yıldız'ın yanı sıra 30 yıllık mahya ustaları Aziz Tosyalı, Süleyman Kök'ün de aralarında bulunduğu ekibin en genç üyesi Ali Murat Kayalı. Mahyacılık mesleğine gönül veren bu ekip, Osmanlı geleneği olan mahyayı yaşatmanın da gururunu yaşıyor.

Mahya ekibi, atölyedeki çalışmalarına ramazan ayından 15-20 gün önce başlıyor. Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı'nın belirlediği veciz sözler arasından seçilen yazılar, Kahraman usta tarafından önce kağıda çiziliyor. Ardından bu çizime göre elektrik kabloları üzerine önce duylar yerleştiriliyor, sonra kandile yakın ışık görüntüsü veren 15 wattlık ampuller takılıyor.

Elektrik sistemi üzerinde son kontrolleri yapan ekip, mahyanın asılacağı camiye giderek hazırlıklarını tamamlıyor. Caminin şerefesine çıkan ustalar, iki minare arasına getirilen halatlar arasına mahyaları itinayla asıyor. Ustalar, bu işlem sırasında mahyaların elektrik kontrollerini de son olarak burada tekrarlıyor. Böylece mahyalar ramazan gecelerini ışıl ışıl karşılamaya hazırlanıyor.

İstanbul'da Sultanahmet Camisi, Eyüp Sultan Camisi, Ataşehir Mimar Sinan Camisi, Valide-i Cedid Cami, Süleymaniye Camisi ve Eminönü Yeni Cami'ne asılan mahyalarda bu yıl ''Hoşgeldin Mübarek Ramazan'', ''Hoşgeldin 11 Ayın Sultanı'', ''Oruç Tut Sıhhat Bul'', ''Oruç Arınmaktır'', ''Ramazan Kardeşliktir'' yazıları yer alacak.

Mahya asılan bütün camilerin yazıları, her hafta aynı ekip tarafından değiştirilecek. Yani her caminin dört ayrı mahya yazısı olacak.

- 45 yıllık mahya ustası

Genç yaşta başladığı mesleğinde bu yıl 45'inci yılını dolduran mahya ustası Kahraman Yıldız, mesleğinin inceliklerini anlattı.

Mahyacılığın 450 yıllık Osmanlı sanatı olduğunu hatırlatan Yıldız, mahyaların ilk dönemlerde yağ kandilleriyle yapıldığını ve ilk mahyanın Sultanahmet Camisi'ne asıldığını belirtti.

Osmanlı'nın son iki padişahı döneminde mahyacılık yapan Hacı Ali Ceyhan'ın yağ kandilleriyle mahyalar hazırladığını, Cumhuriyet tarihinden sonra da İstanbul'a elektriğin gelmesiyle yağ kandillerinin yerini ampullerin aldığını söyledi.

Yıldız, çıraklık döneminde yaşadığı bir anısını şöyle anlattı:

"1975 yılı, 15 yaşındayım. Elektrik şefim bir gün arkadaşlarımla beni Dolmabahçe Camisi'nin altına götürdü. Burada bir yığın kablo, makara, duylar vardı. Şefimiz kablonun belirli yerlerine duyları taktırdı. Bu elektrik kablolarını hazırladıktan sonra Sultanahmet Camisi'ne gittik. Burada iki minare arasına halat çektik. Bu elektrik kablolarını halatların üzerine bağlamaya başladık. Bir baktık ampullerle 'Fethin Kutlu Olsun' yazıyordu. İstanbul'un fethinin yıl dönümü için hazırlanmıştı. Mahya ile ilk kez böyle tanıştım. Sonra Hacı Ali Ceyhan'ın çırağı oldum ve işin inceliklerini ondan öğrendim. 45 yıldır bu mesleği yapıyorum. 'Camiler mahyasız kalmasın' diye yaz-kış demeden ekibimle çalışmaya devam ediyoruz.''

Mahya ustası Kahraman Yıldız, her caminin özelliğinin, ölçülerinin farklı olduğunu, bu nedenle bir camiye yeni bir mahya yapacakları zaman en az iki ay ön çalışma yaptıklarını aktardı.

Teknolojinin her devre farklı yenilikler kattığını ancak mahyanın farklı bir uygulama olduğunu belirten Yıldız. ''Mahya ampul ve elektronik sistemdir. Bu sistemle bir yazı oluşturursunuz. Mahya, bu nedenle teknolojiden etkilenmiyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesinde kadro açıldı. Biz bu mesleği yaşatmak için yeni mahyacılar yetiştirmeye çalışıyoruz. Fakat yeni nesiller için mahyacılık zor'' dedi.

- İşin sırrı 15 wattlık ampulde

Yıldız, mahyanın püf noktasının 15 wattlık ampuller olduğunu belirterek, ''Bu ampullerin wattlarının küçük olmasının sebebi, ışık topu haline gelmemesi içindir. Daha büyük wattlı ampul olursa ışık topu olur, bu sefer yazı okunmaz. Mahya, tane tane yıldız yıldız olmalıdır. Günümüz mahyalarının kandile yakın bir ışık aksı vardır'' diye konuştu.

Kahraman Yıldız, mahya yaptıkları her caminin bir takımı bulunduğunu, duyların yerlerini değiştirerek, farklı farklı yazılar ve resimler yapabildiklerini söyledi.

- ''Geçmişte tek görsel yayın mahyadır''

Mahyaların ramazan ayında akşam ezanından sabah ezanına kadar yandığını anlatan Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü:

''Mahyalar kandil havası verir, ezanı duymayan insanlar uzaktan ışığı görünce oruçlarını bozarlar. Mahyalar aslında mesaj verir. Televizyonun, gazetenin sinemanın olmadığı dönemlerde mahyalar sayesinde bir çok mesajlar verilmiştir. Geçmişte tek görsel yayın mahyadır.

Elektrik öncesinde mahya hazırlamak çok zahmetliymiş. Eskiden her caminin mahyacısı varmış. Mahyacının elinin çabuk olması gerekiyor ki, mahya ezana yetişsin. İnsanlar eskiden gelip bakıyorlarmış mahyacı ne yazıyor diye. Hatta iddiaya girerlermiş birbirleriyle. Cami cami gezerek mahya izlerlermiş. O yüzden yabancı bir gezgin İstanbul'a geldiğinde 'Gökyüzüne yıldızlarla yazılar yazmışlar' diyerek 'Türkler medeniyeti çoktan yakalamışlar' şeklinde beyanatta bulunmuş. Mesleğimiz eski bir meslek olduğu için övünüyorum.''

- En genç mahyacı

Mahya ekibinin en genç personeli Ali Murat Kayalı da 450 yıllık Osmanlı görsel sanatının inceliklerini 3 yıldır ustalarından öğrenmeye çalıştığını dile getirdi.

Mesleğinin güzel olduğu kadar zorlukları da bulunduğunu ifade eden Kayalı, ''Minarelere çıkmak, yükseklik, hava şartları bu mesleğin zor yanları. Ustalarımızla birlikte Vakıflar İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü bünyesindeki atölyede bu mesleği yürütmeye çalışıyoruz'' dedi.

Yaklaşık iki haftadır mahya çalışmalarının devam ettiğini aktaran Kayalı, tarihte ilk mahyanın asıldığı Sultanahmet Cemisi'ne ilk olarak ''Hoşgeldin Mübarek Ramazan'' yazısını asacaklarını sözlerine ekledi.

Güncelleme Tarihi: 12 Haziran 2015, 10:49