Suriye Tarihi Gezilecek Yerleri Yemekleri
SURİYE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan ve Türkiye ile 877 km. uzunluğunda ortak kara sınırına sahip olan Suriye Arap Cumhuriyeti 185.180 km² 'lik bir alanı kaplar. 2001 yılı verilerine göre ülke nüfusu 17 milyona yaklaşmaktadır.
Suriye'nin doğusunda Irak, batısında Lübnan ve Akdeniz, kuzeyinde Türkiye ve de güneyinde Ürdün bulunmaktadır. Büyük şehirler; batıda Halep - Şam çizgisinde, Asi (Orontes) nehri vadisinde ve sahil kesimlerinde yoğundur. Doğu ve güneyde çöl alanları ön plana çıkarken; yerleşim merkezleri azalır ve önemsizleşir.
Akdeniz ikliminin etkisinde olan ve Türkiye'den Lübnan'a uzanan sahil kesimi 183 km uzunluğundadır. Suriye'nin önemli limanları ve kasabaları burada yer alır. Başlıcaları kuzeyden güneye doğru; Ras Al Basit, Lazkiye, Jable, Baniyas ve Tartus'tur.
Ülkenin resmi dili Arapça'dır. Ancak büyük şehirlerde İngilizce, Fransızca veya Türkçe bilen kişilere sık rastlanır.
Suriye halkının büyük bir bölümü Sünni, bir kısmı da Şii Müslümandır. Özellikle büyük şehirlerde kalabalık Hıristiyan cemaatleri de yaşamaktadır.
PARA BİRİMİ
Suriye'nin para birimi Suriye Lirası veya Suriye Pound'u olarak tanınmaktadır. Kağıt paraların bir yüzleri Arap alfabeleri, diğer yüzleri ise Latin harfleriyle düzenlenmiş olduğundan; Arapça bilmeyenlerinde bu paraları ayırt etmeleri kolaydır. Ülkeye sokulacak döviz miktarında herhangi bir kısıtlama yoktur. Ancak 5000 Amerikan Dolarını aşan değerdeki dövizin ülkeden tekrar çıkarılması sırasında sorun yaşanmaması için bu miktarın giriş sırasında beyan edilmesi gerekmektedir.
ALIŞVERİŞ
Suriye, Halep ipekleri, telkari işçiliği ve Şam işi denilen sedef kakmacılığı ile haklı bir şöhrete sahiptir. Halep'in fıstıkları ve bununla yapılan tatlı çeşitleri ülkeye gelen hemen herkesin rağbet ettiği ürünleridir.
Şam'da; Hamidiye çarşısı, Suk El-Hamra ve Suk El-Şa'lan, Halep'te ise; Kapalı Çarşı, Bab'ül Farac ve Tilel Çarşısı alış-veriş yapmak için uygun mekanlardandır.
Uluslar arası kredi kartları özellikle Şam ve Halep'teki lüks otel ve restoranlarda kullanılmakla birlikte, pazar ve çarşılarda kabul edilme şansları pek fazla değildir.
TATİL GÜNLERİ
Suriye'de hafta sonu tatili müslümanlar tarafından Cuma, Hıristiyanlar tarafından ise Pazar günleri yapılmaktadır. Ancak Cuma genel olarak devlet dairelerinin, bankaların ve çarşıların kapalı olduğu gün olarak değerlendirilmelidir.
ŞAM
Suriye'nin başkenti Şam, aynı zamanda Arap dünyasının en eski ve kalabalık şehirlerinden birisidir. Deniz seviyesinden 690 m. Yükseklikte Barada Nehrinin oluşturduğu bir vahada yer alan Şam, Arapça Dimeşk ismiyle de tanınır. Coğrafi olarak Ortadoğu'ya oldukça hakim bir noktadadır. Beyrut'un 110 km. güneydoğusunda, Amman'ın 210 km. kuzeyinde, Bağdat'ın 600 km. batısındadır. Bütün bu kentlere oldukça iyi karayolu ağıyla bağlıdır.
Halep'te olduğu gibi Şam'da da zengin Suriye mutfağının Türk zevkine hiçte yabancı olmayan lezzetlerini denemek için her keseye uygun çok sayıda lokanta, restoran ya da kebapçı bulunur. Nüfusu 4 buçuk milyonu aşan Şam'da görülmesi gereken tarihi eserlerin arasında Emeviye Camisi ve Selahaddin-i Eyyubi'nin türbesi ilk sırayı alır. Kanuni Sultan Süleyman'ın Mimar Sinan'a yaptırdığı Süleymaniye Külliyesi, Hamidiye Kapalı çarşısı ve Hicaz demiryolu istasyonu kentteki belli başlı Osmanlı eserleridir. Şam Valisi Esad El Azim Paşa'nın Müze haline getirilen 17 odalı saray yavrusu taş konağı Kasr'ül Azm ile Suriye Milli müzesi yine bu şehirdeki önemli eserlerdendir. Sadece Şam'da 120 civarında Türk eseri bulunmaktadır.
Şam'daki en önemli gezi yerlerinden bazıları şunlardır:
Emeviye Camisi: Şehrin en büyük, en eski ve görkemli camisidir. Kilise olarak kullanılmakta iken Şam'ın Müslümanlar tarafından fethedilmesinden sonra, 705 yılında Emevi Halifesi Velid bin Abdülmelik tarafından bir kısmı camiye çevrilmiştir. Daha sonraları yapılan tadilatlarla genişletilerek bugünkü halini almış ve tamamı cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. Müslümanlar tarafından kıyamete yakın Hz.İsa'nın yeryüzüne ineceği rivayet edilen "ak minare" bu camiye aittir. Camide ayrıca, Hz.Yahya Peygamberin kabri ile İmam-ı Hüseyin'in Kerbela'da Yezid'in adamları tarafından kesilen ve Şam'a getirilen mübarek başlarının defnedildiği ve ziyaret edildiği bölüm bulunmaktadır. Avluda bulunan 8 sütun üzerine yükselen hazine kubbesi, kamu hazinesini korumak amacıyla Abbasiler döneminde yapılmıştır.Caminin ilginç yönlerinden birisi de, dört farklı mezhebi temsilen dört ayrı mihrap yapılmış olmasıdır. Ünlü İslam alimi İmam-ı Gazali Hz.'leri meşhur eseri İhya-u Ulumid-din'i bu camide kaleme almıştır. Ayrıca Bediüzzaman Said Nursi Hz.'leri ünlü Şam Hutesi'ni (Hutbe-i Şamiye) 1911 yılında bu camide irad etmiştir.
Emeviye camisinin kapladığı 7000 m² 'lik alanda ayrıca Selahaddin Eyyubi türbesi, Hz.Hüseyin'in kızı Seyide Rukiye Camisi, Türk Şehitliği ve turistik eşya satan bir çok dükkan bulunmaktadır.
Emevi Cami
Hamidiye Çarþýsý
Hamidiye Çarşısı: 1863 yılında Osmanlı Padişahlarından Sultan Abdülhamid Han tarafından yaptırılmıştır. Yapı olarak İstanbul'daki kapalı çarşıyı andıran Hamidiye çarşısı yerli ve yabancıların en çok rağbet ettikleri mekanlardan birisidir. Genel olarak ipek kumaş, kadın giysileri, çeyizlik ve turistik eşyaların satılmakta olduğu çarşı yaklaşık bir kilometre uzunluğundadır.
Hicaz Tren İstasyonu: Bugün bile hayata geçirilmek için çaba sarf edilen Hicaz Demiryolu Projesi'ni ilk olarak Osmanlı Padişahı 2.Abdülhamid ortaya attı ve Hicaz Demiryolu İradesi'ni 2 Mayıs 1900 tarihinde yayınladı. Hicaz Demiryolu yapımına ise 1 Eylül 1900'da başladı. Bu proje bir bakıma Bağdat demiryolu hattının devamıydı. İki demiryolu birleşince İstanbul, Şam üzerinden kutsal Mekke ve Medine'ye bağlanacaktı. Hesaplara göre İstanbul'dan Mekke'ye demiryolu ile ulaşım 120 saatte gerçekleşecekti. Proje, Hicaz ve Yemen'de Osmanlı'yı güçlendirecek, Mısır'da Osmanlı nüfuzunu artıracak, askerleri bölgeye emniyet içinde sevk etmek mümkün olacaktı.
Hattın işçileri 7.500 civarındaki Osmanlı askerleriydi. Demiryolunda çalışan askerler bir yıl erken terhis ediliyordu. Güzergahta ray döşemenin yanında köprüler, istasyonlar, hastaneler ve telgraf merkezleri yapılmıştır.
Süleymaniye Külliyesi - Suriye
Süleymaniye Külliyesi: Osmanlı mimarisinin güzel örneklerinden biri olan Süleymaniye Külliyesi, 1554 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Külliye'ye 1566 yılında Süleymaniye Medresesi eklenmiştir. Son derece yalın ve abartısız bir iç mimarî düzene sahip olan ve Mimar Sinan'ın "Kalfalık eserlerimden biridir" dediği külliye özellikle Türk ve diğer yabancı turistlerin uğrak mekanlarından birisidir. Avluda şu anda bir Askeri Müze bulunmasının yanı sıra külliye kısmında da turistik eşyalar satan bir kaç dükkkanı mevcuttur.
Ayrıca Külliye içerisinde, 1926 yılında İtalya'nın San Romeo kentinde vefat eden son Osmanlı Padişahı Sultan Vahdettin'in mezarı da yer almaktadır. Son dönem Osmanlı padişahlarının torunlarından bazılarının mezarlarının da içerisinde bulunduğu bu küçük mezarlık, sadece Türk ziyaretçilere özel olarak açılmaktadır. Mezarlığın bakım ve tadilat masrafları ise Türkiye tarafından karşılanmaktadır.
HALEP
Türk sınırlarına yaklaşık 60 km. mesafede bulunan Halep, aynı zamanda Suriye'nin ikinci büyük şehridir. Denizinden (Lazkiye limanından) 186 km. içeride ve deniz seviyesinden 379 m. Yükseklikte bulunan Halep, tarihinin en eski dönemlerinden günümüze kadar gelebilmiş çok eski bir şehirdir. Metropol alanı ile birlikte nüfusunun 4 Milyon'a yakın olduğu ifade edilmektedir. Büyük bir bölümü Osmanlı döneminden kalan çarşı, pazar, han ve bedestenlerinin zenginliği ve çeşitliliği ancak İstanbul, Bursa ve Gaziantep ile karşılaştırılabilir.
Şehrin nüfus yapısındaki renklilikte yüzyılların tarihi ve kültürel birikimini yansıtmaktadır. Arapça'nın yanı sıra Halep çarşılarında Türkçe, Ermenice ve Fransızca hala kullanılan dillerdendir. Halep ünlü ve görkemli kalesinin dışında cami, medrese ve hamamları kadar büyük kiliseleri ile de tanınır.
Tarih boyunca ürettiği ipeği ve sabunları ile haklı şöhreti olan Halep'in çevresinde bol miktarda yetişen fıstıklarla yapılmış tatlıları da çeşitlilik ve lezzet açısından çok kalitelidir.
Halep'in günümüzde koruma altına alınmaya çalışılan taş evleri büyük bir mimari zenginlik örneği sergilerler. Kentte her keseye uygun çok sayıda otel bulunmakla birlikte batı standartlarında lüks otel sayısı kısıtlıdır.
Halep'teki en önemli gezi ve ziyaret yerlerinden bazıları şunlardır:
Halep Kalesi: Şehirden 50.m. yükseklikteki doğal bir tepenin üstüne kurulmuş Halep Kalesi'nin yerinde, çok eskiden bir Hitit Tapınağının olduğu bilinmektedir. Daha sonra bir Yunan Tapınağı'na çevrilen yapı,
10.yy'da Hamadani hanedanı döneminde Seyf Ed-Devle, tepeyi haçlı ordularına karşı stratejik bir kale olarak tahkim etmiştir. Bugünkü Halep Kalesi, Selahaddin-i Eyyubi'nin oğlu Malik el Zahir Gazi döneminde şehrin merkezi olarak yenideninşa edilmiş ve çevresi 20 m. derinliğinde bir hendekle güçlendiril-miştir. Giriş kapısı, hendeğin üstüne açılır bir köprüyle karşıya bağlanmıştır. Yapı itibariyle Gaziantep Kalesine benzeyen kalenin aynı kişilerce yapılmış olduğundan söz edilmektedir. Birkaç yıldan beri restorasyon çalışmaları devam eden kaleye özellikle yabancı turistler yoğun ilgi göstermektedir.
Zekeriya a.s. Camii (Umeyyed Camii): Şehrin en eski ve en ünlü camisidir. Halep kent merkezinde olan caminsin yapımına Emevi Halifesi El Velid Bin Abdülmelik tarafından başlanmış ve 715-717'de Halife Süleyman döneminde bitirilmiştir. Memlüklüler ve Osmanlılar döneminde tamirler ve ekler yapılmıştır. İçerisinde Hz. Yahya'nın babası olan Hz. Zekeriya peygamberin türbesi de bulunmaktadır.
Halep Kapalı Çarşısı: Sokaklarının uzunlukları toplamının 10 km.den fazla olduğu söylenen çarşının büyük bir kısmı 15. Yüzyılda yapılmıştır. Ortadoğu'daki en uzun çarşı niteliğinde olan bu çarşı, birbirini takip eden hanlardan oluşmaktadır.
Çarşı içindeki çok sayıda kervansaray günümüzde imalathane olarak kullanılır. Bu büyük çarşıda işkollarına göre ayrılmış esnaflar genel olarak; turistik eşyalar ile baharat, halı-kilim, ip, giysi, dokuma, el işleri ve baharat satarlar.
Bimaristan: Memluk Valisi Argun Al Kamil tarafından akıl hastaları için yaptırılan Bimaristan, bir zamanlar su ve müzikle tedavinin etkin olarak kullanıldığı önemli bir tarihi sağlık merkezi olarak kullanılmaktaydı. Halep'teki ilginç eserler arasında yer alan bu mekan turistler tarafından da ilgiyle gezilmektedir.
HUMUS
Suriye'nin üçüncü büyük şehridir. Halep-Şam karayolu üzerindeki bu kalabalık endüstri şehri Hama'ya 47 km mesafededir. Suriye'nin diğer şehirlerine göre yapıların ve temizliğin daha düzenli olduğu göze çarpan şehir, turizm açısından pek çekici olmasa da; önemli tarihi eserlere ulaşım açısından önemli bir konuma sahiptir. Halid Bin Velid Hz.'lerinin türbesinin de içerisinde bulunduğu cami bu şehirdedir.
HAMA
Suriye'nin dördüncü büyük şehridir. Şehrin tarihi, M.Ö. 5000 yıllarına dayanır. Asi Nehri, şehrin içinden geçer. Doğu dillerinde Hama "kale" anlamına gelir. Asi Nehri üzerindeki su dolaplarından ötürü Medinetün-Nevair (Su dolabı şehri) de denilir. Yunus Emre'nin adına şiir yazdığı namı diğer Dertli Dolap bu şehirdedir. Dünyanın en eski su değirmenleri niteliğinde olan ve halen dünyada 17 tane örneği bulunan dolap, eskiden şehre su nakli için yapılmıştır.
BUSRA
Şam'ın yaklaşık 130 km. kadar güneyinde, Ürdün sınırına yakın bir bölgede olan Busra kenti Hıristiyanlığın önemli merkezlerinden birisidir. Romalılar zamanında yapılmış olan antik anfitiyatro ile, Selçuklular döneminden kalan han ve hamamlar şehrin görülmesi gereken yerlerindendir.
Busra asıl anlam ve önemini Peygamberimizin bu beldeyi şereflendirmesiyle kazanmaktadır. Hz.Muhammed (s.a.v.) 12 yaşında iken amcası Ebu Talip'le bu beldeye gelmiştir. Burada yaşayan Bahira adındaki bir rahip, Hz.Muhammed (s.a.v.)'in peygamberlik nişaneleri taşıdığını amcasına anlatmıştır. Burada bulunan ve Rahip Bahira'nın Hz.Muhammed (s.a.v)'in peygamber olacağını keşfettiği Manastır, hâlâ ziyarete açıktır.
MALULA
Hz.İsa ve annesi Hz.Meryem'in 16 yıl yaşadığı, Şam'a 56 km. mesafedeki Hıristiyan köyü Malula'da halen yoğun olarak Hıristiyanlar yaşamaktadır. Hz. İsa'nın konuştuğu dil olarak bilinen ve bu gün tamamen unutulmanın sınırına gelmiş "Aramice" isimli antik bir dil bu beldede hala konuşulmaktadır.
PALMİRA
Tedmur adıyla da bilinen Palmira, Humus şehrinin 155 km. doğusunda olan, dünyanın en eski yerleşim birimlerinden birisidir. Burada antik Palmira şehrinin harabeleri bulunmaktadır. Suriye çölünün ortasında kalan bu tarihi kent Halep ve Şam'a uzak olduğu için ülkeye kısa süreli gelen yabancılar tarafından pek fazla görülememektedir. Eski çağlarda İran körfezini uzaklardaki Akdeniz ile birleştiren kervan yolları üzerinde bulunan bu kentin tarihi, milattan önce 19. yüzyıla kadar gitmektedir. Bizans ve Roma dönemlerinde ise Palmira Hint Okyanusu ile Akdeniz arasında zengin ve canlı bir kent olarak parlamıştır. Milattan sonra 273 yılında Roma yönetimine karşı ayaklanmasını yerle bir edilerek ağır bir şekilde ödeyen Palmira,bir daha hiçbir zaman kendini toparlayarak eski ihtişamlı günlerine dönememiş ve özellikle 17. yüzyılda insanlar tarafından tamamen terk edilerek bir hayalet kente dönmüştür.
SURİYE'DE BULUNAN ve MÜSLÜMANLAR TARAFINDAN
ZİYARET EDİLEN BAZI MEKANLAR
Zeyd ibn-u Sabit (r.a.) anlatıyor: Biz bir gün Rasulullah (s.a.v.)'in yanındaydık. Rasulullah; "Şam'a ne mutlu" buyurdular. Ben "Bu mutluluk nedeni nereden geliyor ey Allah'ın Resulü" diye sordum. Buyurdular ki: "Çünkü (Rahmanın melekleri) onun üzerine kanatlarını geriyorlar."
(Tirmizi,Menakip)
Suriye ve özellikle Şam şehri, tarih boyunca bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış, bir çok önemli olaylara sahne olmuş, bunun yanında da önemli şahsiyetleri toprakları üzerinde ağırlamıştır.
Müslümanlar tarafından Mübrarek Şehir olarak kabul edilen Bilad'uş Şam'da (Şam ve civarı) peygamberler, bir çok sahabe, İslam alimi ve evliya türbeleri bulunmaktadır. İşte bu ziyaret yerlerinden bazıları:
Hz.Zekeriyya (a.s.): Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri. Soyu Davud (a.s.)'a dayanmaktadır. Kur'an'da anılan dualarından (Meryem 16/6)
anlaşıldığına göre, soyu daha sonra Yakub (a.s.)'a varmaktadır. Zekeriyya (a.s.) İsrailoğulları'nın peygamberi olduğu gibi, aynı zamanda onların bilgini, reisi ve müşaviri yani danışmanı idi. Zekeriyya (a.s.) ömrünü ibadetle ve insanları Yüce Allah'a inanmaya ve O'nun yolunda yürümeye çağırırdı. Fakat tüm bunlara rağmen önünü göremeyecek kadar gözü dönenler onu şehid ettiler.
Hz.Yahya (a.s.): Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri. Yüce Allah tarafından, Kur'an'da: "Ey Zekeriyya! Sana Yahya isminde bir oğlanı müjdeliyoruz. Bu adı daha önce kimseye vermemiştik" (Meryem, 19/7) ayeti ile haber verildiğine göre; Yahya (a.s.), Zekeriya (a.s)'ın oğlu idi. İsâ (a.s)'dan
Hz. Yahya (a.s)
altı ay önce dünyaya gelmiştir. Dolayısıyla, Musa (a.s)'nın şeraitiyle amel eden peygamberlerin sonuncusudur. Küçüklüğünden itibaren saygılı ve ibadet ehli olduğu Kur'an'da şöyle haber verilmiştir. "(O'na çocukluğunda): Ey Yahya! Kitabı kuvvetle tut! (dedik). Henüz çocukken ona hikmeti verdik (Tevratı öğrettik). Tarafımızdan (ona) bir kalp yumuşaklığı ve (günahlardan) temizlik (verdik). O, çok muttaki idi. Anasına ve babasına itaatli idi. Serkeş ve asi değildi. Dünyaya getirildiği gün de, öleceği gün de, diri olarak (kabirden) kaldırılacağı gün de, ona selam olsun!"
Yahya (a.s)'da, babası Zekeriyya (a.s) gibi milleti tarafından şehid edildi.
Hz. Hüseyin (r.a.): Hz.Hüseyin (r.a.); Sevgili Peygamberimizin (s.a.s.)'in küçük torunudur. Hicretin dördüncü yılında Medine'de doğmuştur. Ağabeyi Hz.Hasan'dan 1 yaş küçüktür. Resulullah, onu ve ağabeyini çok sever, zaman zaman onlarla oyun bile oynardı. Bazen namaz kılarken Hz.Hüseyin ve Hz.Hasan O'nun mübarek sırtına çıkar, O'da torunları düşmesin diye dikkat eder, secdeyi uzatırdı.
Her hareketiyle Peygamberimize benzeyen Hz.Hüseyin, Hicretin 61.senesinde Küfe'liler tarafından hilafet vazifesini yüklenmek üzere çağırıldı. Aile ve efradını yanına alarak Küfe'ye doğru yola çıktı. Ancak Hz.Muaviye'nin yerine halife olan Yezit'in gönderdiği kuvvetli orduları tarafından Hz.Hüseyin, Kerbela'da sıkıştırılarak şehid edildi. Vefatı sırasında 57 yaşında bulunuyordu. Mübarek başının bulunduğu makam şu anda Şam'daki Emevi camiinin yanındaki özel bölümde ziyaret edilmektedir.
Bilal-ı Habeşi Hz.'leri (r.a.): Hz. Peygamber'e ilk iman edenlerden biri ve sonradan ona müezzin olan sahabî. İslâm tarihinde unutulmaz yeri olan Bilâl-î Habeşî, aslen Habeşistan'lıdır. Bilâl, İslâm'ın ilk tebliğ yıllarında Ümeyye b. Halef'in kölesiydi. İslâm'ın ortaya çıktığı yıllarda bir çok kimse soylarının yüksekliğine, şirk toplumu içindeki nüfuzlarına bakarak kavim ve kabîle taassubuna düşmüş, İslâm'a cephe almış ve sapıklıkta kalmışlardı. Bilâl b. Rebah gibi kimseler de zayıf ve acizliklerine rağmen hak davete uyup şirkten kurtulmuşlardı. İşte Bilâl b. Rebah (r.a.) İslâm davetine ilk icabet edenlerden biriydi. Hz. Bilâl'in doğruluk ve ahlâkı, İslâm'a bağlılığı bütün çağdaşları tarafından aynı derecede takdir edilmekte ve övülmekteydi. Artık o, siyahî bir köle değil, ashabın ileri gelenlerinden ve İslâm devletinin yönetiminde söz sahibi olan müminlerden biriydi.
Peygamber efendimizin vefatından sonra gördüğü bir rüya üzerine Medine'ye gitmiştir. Burada Hz.Hasan ve Hüseyin'in ısrarına dayanamayarak Medine'de sabah ezanını okumuş, okuduğu ezanla Resulullah'ın hasretiyle tutuşmuş olan bütün ahali sokağa dökülerek Resulullah'ın sağ olduğu günleri hatırlamış ve sanki Resulullah kalkmış ta Bilal'e ezan okutmuşçasına herkes hıçkırıklara boğulmuştu.
Tekrar Şam'a dönen Bilal-ı Habeşi Hz.'leri, 642 yılında Şam'da vefat etmiş, Ehli Beyt Mezarlığı olarak bilinen (Bab'üs Sağir) mezarlığa defnedilmiştir.
Abullah Bin Ümmi Mektum (r.a.): Peygamberimizin İslamiyet'i anlatmaya başladığı ilk zamanlarda iman ile şereflenerek Müslüman oldu. Ãmâ olup, bazı savaşlarda Peygamberimiz kendisini Medine'ye vali olarak bırakırdı. Peygamberimiz kendisine çok iltifat edip, daima gönlünü alırdı. 636 sene- sinde Kadisiye savaşında şehit olduğu rivayet edilen Abdullah Bin Ümmi Mektum'un, Şam'daki Bab'üs Sağir mezarlığında türbesi bulunmaktadır.
Halid Bin Velid Hz.'leri (r.a.): Hz. Peygamberin, hakkında "ne güzel kul" diye buyurduğu sahabî. Lakabı Seyfullah (Allah'ın Kılıcı)'dır. Hz. Peygamber (s.a.s.) Mute savaşındaki başarısından ötürü onu Allah'ın kılıcı diye övmüştür. Yedinci hicrî yılında Müslüman olmuştur.
Suriye sınırında Bizanslıların ordu hazırladıkları haberi gelince hilafet merkezinden Şam'a gitmesi emri verildi. Hz.Halid şehri muhasara etti ve hicri on dördüncü yılında zaptetti. Daha sonra Humus'u fethetti. Yermük savaşında Bizanslıları bozguna uğrattı. Kudüs'ü kuşattı ve teslim aldı. Böylece bütün Suriye mıntıkası Müslümanların eline geçti. Vefatı sırasında "Vücudumda hiçbir yer yok ki, bir kılıç, mızrak veya ok yarası bulunmasın. Ama şimdi yatağımda uzanarak ölüyorum, cephelerde ölmeliydim. Savaşlarda ölümü aradım ama ölüm bana oralarda nasip olmadı. Korkakların gözü aydın olsun! Artık İslam'ın Halid'i yok" dediği rivayet edilir. Kabri Suriye'nin 3.büyük şehri, Hz.Ömer döneminde valilik yaptığı Humus'ta Halid Bin Velid Camii'nde bulunmaktadır. Türbedeki kabrinin yanındaki küçük kabir de Hz. Halid'in oğlu Abdurrahman'a aittir. Ayrıca cami içerisinde Hz. Ömer'in oğlu Ubeydullah'ın kabri de vardır.
Seyide Zeynep (r.a.): Peygamber Efendimizin torunu, Hz. Ali ve Hz. Fatma'nın kızları, İmam-ı Hasan ve Hüseyin'in kız kardeşidir. Kabri (diğer bir rivayete göre ise makamı) Şam'daki Seyide Zeynep camii içerisindedir. Hz.Zeynep (r.a) Kerbela vakasını bizzat yaşamış,bütün yakınlarının ölümünü izlemiş, çok cefalar çekmiş, yüksek manevi makamlara sahip hanımlar arasındadır.
Mevlana Halid-i Bağdadi Hz.'leri: M.1779 (H.1224) yılında Irak-Süleymaniye'nin Karadağ kasabasında doğmuştur. Zamanın ünlü hoca ve alimlerinden eğitim görmüş, Arapça ve Farsça nazım ve nesirdeki üstünlüğü ile en önde gelen belagat alimleri seviyesine yükselmiştir. Mevlana Halid (k.s.) dini ilimlerin yanı sıra matematik, geometri, astronomi ve coğrafya tahsil eder. Hicri 1224 yılında Hindistan'ın Cihan Abad şehrine giderek, orada Şeyh Abdullah Dehlevi Hz.'leri'nin mürşitliğinde Nakşibendi tarikatının eğitimine girer. Kısa süre sonra "irşad icazeti" alarak beş tarikata halife olur. Daha sonra Bağdat'a yerleşerek burada on yıl kaldıktan sonra Şam'a yerleşir.Kaldığı her yerde, kalabalık insan gruplarının izdihamı içerisinde bir çok alim ve emir onu ziyarete gelir. Gelenleri çeşitli ilmi konularda yetiştirmeye çalışır ve irşad eder. Miladi 1827 (H.1242) yılında Şam'da vefat eder ve buraya defnedilir.
Muhyiddin-i Arabi Hz.'leri: İsmi, Ebu Bekir Muhammed Bin Ali olup, İbn-i Arabi ve Şeyh-i Ekber lakaplarıyla meşhur olmuştur. Dini ihya eden manasında Muhyeddin ismini de almıştır. Ünlü mutasavvıf, 1165 yılında Endülüs'teki Mürsiyye kasabasında doğmuştur.
Mükemmel bir dini ve fenni ilim tahsili yapan Muhyeddin-i Arabi Hz.'leri, kendisinden yüzlerce sene sonra ortaya çıkacak olan telgrafın çalışma tekniğini bildirmştir. Yüzyıllar sonra Edison'u dahi "üstadım" demek mecburiyetinde bırakmıştır. Fatih Sultan Mehmed Han'ın İstanbul'u fethedeceğini ve Yavuz Sultan Selim Han'ın Şam'a geleceğini keşif yoluyla haber vermiştir.
Şeceret-ün-Numaniyye fi Devlet-il-Osmaniyye isimli eserinde; "Sin Şın'a gelince, Muhyiddin'in kabri ortaya çıkar" buyurdu. Muhyiddin-i Arabi Hz.'leri Şam'da, kalbi para sevgisiyle dolu bir grup kimseye; "Sizin taptığınız, benim ayağımın altındadır." dedi. Orada bulunanlar bu sözü anlayamadılar ve 1240 yılında 75 yaşında iken Şeyhi şehit ettiler. Halk onu Şam'da bir yere defin etti ve büyüklüğünü anlayamadıkları için de kabrinin üzerine çöp döktüler. 276 yıl sonra Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim Şam'a girdiğinde "Sin Şın'a girince benim kabrim ortaya çıkar" sözünün ne demek olduğun anladı ve araştırarak Muhiddin'i Arabi Hz.'lerinin kabrini buldu. Çöpleri temizleterek, kabrin üzerine güzel bir türbe, yanına cami ve imaret yaptırdı. Ayrıca Şeyh Muhiddin'in vefatından önce ayağını yere vurarak; "Sizin taptığınız benim ayağımın altındadır" buyurduğu yeri tespit ettirip, orayı kazdırdı. Orada küp içinde altın çıktığı görüldü. Bundan "Siz, Allah'ü Teala'ya değil de, paraya ve altına tapıyorsunuz" demeyi kasdettiği anlaşıldı.
Hz. Ebu'd-Derda (r.a.): Resulullah (s.a.v.)'in, Kur'an, fıkıh ve hadis ilimlerinde önde gelen ashabından biri. Hazrec kabilesine mensuptur. Şam fâkihi diye meşhurdur. Peygamberimizden bir çok hadis rivayet etmiştir. İlim hakkında şöyle buyurmuştur: "İlim ancak arayıp, öğrenmekle olur. İlim için sabah çıkıp, akşam dönmenin cihad olmadığını sanan kimsenin aklı eksiktir." Ebu'd-Derda Hz.Ömer zamanında Şam kadılığına getirilmiş ve hicretin 32. yılında burada vefat etmiştir.
Ömer Bin Abdulaziz (r.a.): Emevî halîfelerinin sekizincisidir. Annesi, Hazret-i Ömer'in oğlu Âsımın kızıdır. Kendisinden "Adâlette ikinci Ömer" olarak söz edilir. Ayıca Müslümanlar Ömer Bin Abdulaziz'i İslam'ın 5. Halifesi olarak kabul ederler. Doğum yeri ve tarihi konusunda değişik rivayetlerin bulunduğu Ömer Bin Abdülaziz'in Medine'de doğduğu rivayeti kuvvetli görüşlerdendir. Babası Abdülaziz'in Mısır âlisi olması münasebetiyle hayatının büyük bir bölümü orada geçmiştir. Daha sonra babasının isteği üzerine Medine'ye giden Ömer b. Abdülaziz eğitimini orada tamamlamaya çalışmıştır.
Halife Süleyman b. Abdülmelik'in ölümünden sonra Halife seçildi. Abdülmelik'in oğulları Yezid ve Hişam tarafından buna itiraz edilmişse de halkın teveccühüyle bu iş tamamlandı ve Ömer b. Abdülaziz Halife oldu. Halife Ömer, Müslüman olanların hangi ırktan olursa olsun diğer Müslümanlarla eşit olduklarını açıkladı. Onlardan vergi (haraç) alınmayacağını ifade etti. Savaştan ziyade barışı esas alan Ömer, bu tutumundan dolayı birçok kabilenin Müslüman olmasını sağladı.
İki sene beş aydan fazla sürmemiş olan Hilafeti esnasında, içte ve dışta fevkalade hayırlı işler yapmıştır. Fitnecilerin fitnesine maruz kalan Halife, hicrî 101 yılının Recep ayında vefat etti. Mezarı Halep'e 80 km mesafede bulunan Maarratün-Numan mevkiindedir.
Selahaddin-i Eyyubi: Tarihteki büyük komutanlardan Selahaddin-i Eyyubi 1137 yılında doğdu. Haçlı seferlerine ilk karşı koyan büyük kumandan, Haçlı orduları tarafından işgal edilen Kudüs'ü 1187 yılında yeniden fethetmiştir. Selahaddin-i Eyyubi, İslam dünyasında yetişen, ama Batılılarca da takdir edilen büyük bir kahramandır. Gerek Doğulu, gerekse Avrupalı kalemler tarafından hayatı, kahramanlığı, zaferleri, hoşgörüsü ile en çok merak edilen ve bu vesileyle romanlara, hikayelere, filmlere konu olan nadir tarihi şahsiyetlerden birisi bu büyük hükümdardır. Salahaddin-i Eyyubi'nin mezarının bulunduğu türbe Emeviye Camisi yanında bulunmaktadır. Aynı türbe içerisinde bulunan diğer mezar ise eşine aittir.
Ayrıca Selahaddin-i Eyyubi türbesinin avlusunda, 1914 yılında Filistin'de uçakları düşen ve ilk hava şehitlerimiz olan Fethi Bey, Sadık Bey ve Nuri Bey'in mezarları bulunmaktadır.
SURİYE SEYAHAT BİLGİLERİ
Önerilerimiz (Şam, Bosra, Palmira, Hama, Apamia, Krak Des Chevaliers, Halep, Süleyman Şah Türbesi)
GENEL BİLGİLER (Vize, Aşılar Ve Sağlık, Gezi Maliyetleri, Yemek, Kalınacak Yer, Ulaşım, Asla Yapılmaması Gerekenler, Hırsızlık, Hava Durumu, Zorluklar)
————————————————————-
DİKKAT:
*Suriye’deki tapınak ve müze giriş ücretleri gerçekten yüksek bir meblağ tutuyor. Şayet uluslararası bir öğrenci ya da öğretmen kartınız varsa, müze ve ören yerleri girişlerinde % 50 indirimden yararlanabilirsiniz.
*Cuma günleri resmi tatil olduğu için özel dükkanların çoğunun da kapalı olduğunu unutmayın.
ÜLKEYE GİRİŞ
ŞAM
Ülkenin başkenti.
KONAKLAMA:
*Budget kategorisinde Al Haramain gerçekten keyifli bir hotel ama genelde single odaları dolu olabiliyor.
*Ben Al Merjeh Meydanının köşesindeki Nigmet Al Shark Hotelde kaldim. Banyolu oda 7$.
*Aynı meydanda ve meydana açılan sokaklarda bir çok ucuz ve 3-4 yıldızlı otel var.
GEZİLECEK YERLER:
*National Museum gerçekten 1-2 saat ayırmaya değer.
*Müzenin yanındaki Takiyye Süleymaniye.
*Eski Şehir
*Emevi Cami: Özellikle öğleden sonra güneş mozaiklerin üzerine düştüğünde çok güzel bir görüntü veriyor. Caminin arkasındaki Salahaddin’in türbesi ve üç tayyarecimizin şehitliği.
*Eski Şehir’in doğu kapısındaki Anasias Kilisesi oldukça önemli.
*Eski Şehir’in batı girişinde mavi çinili minaresi ile farkedilen Mimar Sinan’ın yaptığı cami..
DİĞER ŞEHRE TRANSFER:
*Palmira’ya gitmek için Harasta otobüs terminaline gitmek gerekiyor. Al Merjeh’ten taksi 50 SP kadar.
BOSRA
Şam’dan günübirlik gelip görülecek eski bir Roma şehri. Şehir fazlaca enteresan değil ama tiyatrosu sanki ilk günkü gibi tamamıyla ayakta. Bu açıdan önemli bir yer. Giriş bileti 150 SP.
Şayet özel aracınız varsa, ya da bir taksi ile Ürdün’e geçiyorsanız bu yolculukta bir saat kadar uğranıp görülebilecek bir yer.
PALMİRA
Ortadoğu’daki en önemli antik kentlerden biri. Antik şehir için giriş bileti ödenmiyor. Sadece şehrin doğusundaki Bel Tapınağı ve batıdaki mezar kuleler için giriş bileti ödeniyor. Kuleler için bilet ve izin müzeden alınıyor.
KONAKLAMA:
*Otobüs muavininin beni kasabanın girişindeki Al Faris Hotelin önünde indirmesi nedeniyle bu otelde kaldım. Yemekleri kötü ama otel temiz. Single oda için 200 SP ödedim. Merkezden ve harabelerden uzak olması gibi bir dezavantajı var ama sessiz bir yer ve yola bakan odaları direk yıkıntıları görüyor..
*Japon gezginler PTT binasının yanındaki Sun ve New Afqa gibi otelleri tercih ediyorlar.
*Üç yıldızlı Hotel Zenoiba buradaki en lüks yer ve nerdeyse antik kentin içerisinde.
ÖNERİLER:
*Dikkat: Palmira’ya gelen otobüslerin bazıları kasaba girişindeki Al-Faris otelin önünde hemen yabancıları indiriyor. Büyük bir olasılıkla otelden komisyon alıyorlar. Asıl otobüs garajı ve oteller bölgesi 500-600 metre kadar ileride, yoğun olarak yerleşimin bulunduğu yerde. Tüm restoranlar ve oteller burada.
*Güneş doğarken ya tepedeki kalede ya da şehrin sütunları arasında bir yerde olmanızı öneririm. Dümdüz çölün ortasından gerçekten çok güzel doğuyor.
DİĞER ŞEHRE TRANSFER:
*Sabah erkenden ve gün içinde Homs’a araba (2 saat) var. Buradan da bir minibüsle 40 dakikada Hama’ya veya Halep’e geçmek mümkün.
HAMA
Hama kendi içinde görülecek yerler açısından oldukça fakir bir yer. Fakat günübirlik gezilerle Krak De Chavalier ve Apamia’yı görmek için üs olarak kullanılabilir.
KONAKLAMA: Cairo Hotel- single banyolu oda 250 SP. Bu uzun gezide kaldığım en temiz budget otellerden biri.
GEZİLECEK YERLER:
*Şehrin içindeki su değirmenleri.
*Apamia antik kenti.
*Krak De Chavalier
ÖNERİLER:
*Şehrin içinde Saat Kulesinden nehir kenarına çıkıp sola döndüğünüzde 150 metre kadar nehir boyunca yürüdüğünüzde asfalt yol eski bir kemerin altından geçiyor. Bu kemerden hemen önce değirmenlere doğru sağa dönüp sokak arasında yürüyüşe devam ederseniz çok eski yapılarla karşılaşacaksınız. Gerçekten yürüyüşe değer.
DİĞER ŞEHRE TRANSFER:
Büyük otobüs firmalarının terminali yok. Şehir içinde farklı yerlerdeki ofislerinden kalkıyorlar. Cairo Otelin tam arkasındaki caddede hemen başta bir yazıhane var. Bir gün önceden bilet alırsanız uygun olur (Halep 2 saat 65 SP).
APAMIA
*Antik bir şehir. Aslında Palmira’dan daha büyük olduğu kolayca belli oluyor ama kazılar oldukça yetersiz. Fakat şehrin neredeyse iki kilometre uzunluğuna sahip Sütunlu Caddesi tamamen ayakta ve gerçekten insanı hayrete düşürüyor.
*Hama’dan yarım günde gelip gezmek ve geri dönmek mümkün. Minibüs terminalinden Apamya minibüslerine binin. Gerçi ben Ştelbiye isimli bir kasabada aktarma yapmak zorunda kaldım. Toplam yolculuk 1 saat kadar sürüyor. Şöförü ikaz edin ki Apamya’yı atlamasın. Yoldan sağa doğru yukarı giden asfalt yolu takip edin. Antik şehir bu tepelerin arkasında. “Round Apamya” yazılı oku takip edin. Surların önünden uzun bir yürüyüşle şehrin girişine geliniyor. Çıkarken de Sütunlu Yol’un sonundaki asfaltta sağa dönüp Kale istikametinde yürümek gerekiyor. 4 saat içinde Hama’ya dönebilirsiniz ve gidiş-dönüş toplam 1 dolar kadar tutuyor.
*İki-üç kişilik bir grupsanız Hama’dan bir taksi kiralayabilirsiniz.
KRAK DES CHEAVALIERS (Arapça ismi Qualat Al-Hosn)
Haçlı şövalyeleri tarafından 12nci yüzyılda yapılmış bir kale. Gerçekten görmeye değer. Homs garajından bineceğiniz minibüs kale kapısına kadar götürüyor (25 SP - yarım saat).
*Zamanınız fazla yoksa Hama’dan Palmira’ya giderken eşyalarınızı otobüs garajında bırakıp 2-3 saatte görüp dönebileceğiniz bir yer.
HALEP
Suriye’nin ikinci büyük şehri.
KONAKLAMA:
*Spring Flower Hostel. İsmi dışarıda arapçadaki karşılığı olan Zahert Al-Rabih olarak yazılmış. Bulunduğu sokakta bir çok araba lastiği satan dükkan olması rahatsızlık veriyor gibiyse de temiz ve otantik bir otel (single–iki yataklı- banyolu oda 250 SP). Tüm Japon backpacker’lar burada kalıyor.
*Müzenin önünden devam eden Baron Caddesi ile Müzenin köşesinde bu caddeyi kesen Maary Caddesi üzerinde ve arkadaki ara sokaklarda bir çok alternatif var.
*Baron Caddesindeki üç yıldızlı Ramsis Otel güzel bir alternatif.
GEZİLECEK YERLER:
*Çarşı
*Kale
*Müze
*Konsolosluğumuza başvurarak izin alıp Süleyman Şah Türbesi.
DİĞER ŞEHRE TRANSFER: Türkiye’ye giden otobüsler Müzeye çok yakın bir yerden kalkıyorlar.
SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ
Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Beyin dedesi Süleyman Şahın baraj suları nedeniyle yeri değiştirilen türbesi. Halep’teki Başkonsolosluğumuza haber vererek gidiliyor. Halep’e 130 km uzakta. Baraj gölünün sularının yükselmesi nedeniyle son bir km kadar olan bölümde bir arazi aracına ihtiyaç var.
————————————————————
GENEL BİLGİLER :
VİZE:
Suriye, Türk vatandaşlarına vize uygulamıyor
AŞILAR VE SAĞLIK:
*Suriye sarı humma aşısını zorunlu tutuyor ama benden istenmedi. Buna ilaveten aşıların koruma süresi 2 ila 10 yıl arasında değiştiği için son vurulduğunuz tarihi göz önüne alarak tetanos, difteri, menenjit aşılarını yaptırmanız öneriliyor.
*İdrarınızı sürekli kontrol edin. Koyulaşmışsa aldığınız su miktarı az demektir. Hemen su takviyesi yapın, vücutta susuzluktan kaynaklanan problemler ortaya çıkabilir. Beyaza yakın olması herşeyin normal olduğunu gösterir.
GEZİ MALİYETLERİ:
1 US $ = 51,5 Pound (SP)
*Suriye, otel ve yemek açısından ucuz bir ülke. Eğer dar bir bütçeniz varsa günde 15 $ (single oda- üç öğün yemek ve yolculuk dahil) gibi bir bütçe ile dolaşmak mümkün. Özellikle iki kişi iseniz bir çok masraf bölüşüleceği için veya dormlarda kalabiliyorsanız bu miktar daha da aşağıya düşecektir. Biraz daha lüks ve temizlik arıyorsanız bir üst kategori olarak 30-35 $ gibi bir bütçe öneriyorum.
YEMEK:
*Bildiğimiz döner ve şişkebap her yerde bulunabiliyor.
*Bildiğimiz unlu ve irmikli tatlılar heryerde bulunabiliyor.
*Taze meyvesuyu heryerde bulunabiliyor.
KALINACAK YER:
*4-7 $a single odada kalmak mümkün. Dorm bed için 3 $ yeterli.
ULAŞIM:
*Suriye’de güzel bir karayolu ağı var ve şehirler arasındaki mesafe de oldukça kısa.
*Benzinin ucuz olmasından dolayı taksi de çok ucuz.
ASLA YAPILMAMASI GEREKENLER:
*Bir insanın fotografını çekerken izin isteyin. Reddedildiğim yerler oldu.
*Resmi bina, köprü gibi yerlerin asla fotografını çekmeye kalkmayın.
*Müslüman bir ülkede olduğunuzu unutmadan özellikle bayan kıyafetlerinin açık olmamasına özen gösterin.
HIRSIZLIK:
*Asla eşyalarınızı başıboş bırakmayın. Çok zorunlu kalırsanız özellikle yabancılardan yardım isteyerek gidin.
*Sırt çantası ile gidiyorsanız tüm gözlerini kitleyecek sayıda asma kilit yanınızda bulunsun.
*Otel odasında kapınızın kilitli olmasına dikkat edin. Dışarı çıkarken kendi asma kilitiniz ile de kitleyin. Hostel dormları bu hususta oldukça emniyetli.
*Pasaportunuz ve şayet taşıyorsanız seyahat çekleriniz çok önemli. İki-üç nüsha fotokopi yaptırıp farklı yerlerde muhafaza edin.
*Çamaşırınızın altına yerleşecek tarzda küçük bel ya da koltuk altı çantalarında önemli evraklarla paranızın fazlasını muhafaza etmekte büyük yarar var.
*Büyük boy fotograf makinası çantası hırsızlar için cazibeli bir hedeftir. Böyle bir çantasız yolculuk planlamada fayda var.
*Takı ve değerli saat götürmeye bence hiç gerek yok.
HAVA DURUMU:
*Bizim ilkbaharımız ve sonbaharımız Suriye’nin en güzel dönemi. Kış ayları soğuk olabiliyor, Yaz ayları ise özellikle çok sıcak.
DİĞER HUSUSLAR:
*Bir yabancı ülkede seyahat maksadıyla iki- üç hafta gibi uzunca bir süre kalacaksanız ülkenin o dönemdeki resmi tatillerini özellikle öğrenmenizde vizenizi uzatma, banka işlemleri, yeni bir ülkenin vize işlemleri gibi hususlar açısından büyük yarar var.
Ülkelerin Telefon Kodları
Afganistan 93 Kenya 254
Alaska 1907 Kırgızistan 996
Almanya 49 Kiribati 686
Amerika Birleşik Devletleri 1 Komor Adaları 269
Amerikan Samoa 684 Kongo Halk Cumhuriyeti 242
Andorra 376 Kostarika 506
Angola 244 Kuveyt 965
Anguilla 1264 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 392
Antigua 1268 Kuzey Kore 850
Arjantin 54 Küba 53
Arnavutluk 355 Lao Dem Halk Cumhuriyeti 856
Aruba 297 Lesotho 266
Asension 247 Letonya 371
Avustralya 61 Liberya 231
Avusturya 43 Libya 218
Azer Mader Adaları 351 Lichtenstein 41
Azerbeycan 994 Litvanya 370
Bahama 1242 Lìbnan 961
Bahreyn 973 Lìksemburg 352
Bangladeş 880 Macaristan 36
Barbados 1246 Madagaskar 261
Batı Samoa 685 Makao 853
Belçika 32 Makedonya 389
Belize 501 Malavi 265
Benin 229 Maldiv Adalarİ 960
Bermuda 1441 Malezya 60
Beyaz Rusya 375 Mali 223
Bhutan 975 Malsar Adaları 692
Birleşik Arap Emirlikleri 971 Malta 356
Birmanya 95 Mariyan Adaları 1670
Bolivya 591 Martinik 596
Bosna Hersek 387 Mauritus 230
Botsvana 267 Meksika 52
Brezilya 55 Mısır 20
Brunei 673 Mikronezya 691
Bulgaristan 359 Moğolistan 976
Burkina Faso 226 Moldovya 373
Burma 95 Monaco 377
Burundi 257 Montserrat 1664
Butan 975 Moris Adalarİ 230
Cayman Adaları 1345 Moritanya 222
Cebeli Tarİk 350 Mozambik 258
Cezayir 213 Namibya 264
Cibuti 253 Nauru Adası 674
Cook Adası 682 Nepal 977
Çad 235 Nijer 227
Çeçenistan 42 Nijerya 234
Çek Cumhuriyeti 420 Nikaragua 505
Çin Halk Cumhuriyeti 86 Niue Adaları 683
Danimarka 45 Norfolk Adaları 672
Diego Garsia 246 Norveç 47
Dominik 1767 Özbekistan 998
Dominik Cumhuriyeti 1809 Pakistan 92
Ekvator 593 Palau 680
Ekvator Ginesi 240 Panama 507
El Salvador 503 Papua Yeni Gine 675
Endonezya 62 Paraguay 595
Eritre 291 Peru 51
Ermenistan 374 Polonya 48
Estonya 372 Portekiz 351
Etyopya 251 Porto Rico 1787
Falkland Adaları 500 Romanya 40
Faroe Adaları 298 Ruanda 250
Fas 212 Rusya Federasyonu 7
Fiji 679 San Marino 378
Fildişi Sahili 225 Sao Tome & Principe 239
Filipinler 63 Senegal 221
Finlandiya 358 Sierre Leone 232
Fransa 33 Singapur 65
Fransız Guyanası 594 Slovakya 421
Fransız Polenazyası 689 Slovenya 386
Gabon 241 Solomon Adaları 677
Gambia 220 Somali 252
Gana 233 Sri Lanka 94
Gine 224 Sudan 249
Gine Bissau 245 Surinam 597
Grenada 1473 Suriye 963
Grönland 299 Suudi Arabistan 966
Guadalup 590 Svaziland 268
Guam 1671 Şeysel Adaları 248
Guatemala 502 Şili 56
Guyana 592 Tacikistan 7
Güney Afrika Cumhuriyeti 27 Tanzanya 255
Gìney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti 357 Tataristan 7843
Güney Kore 82 Tayland 66
Gürcistan 995 Tayvan 886
Habeşistan 251 Tili 56
Haiti 509 Togo 228
Hawai 1808 Tokelan 690
Hırvatistan 385 Tonga 676
Hindistan 91 Trinidad & Tobago 1868
Hollanda 31 Tunus 216
Hollanda Antilleri 599 Turks & Caicos Adaları 1649
Honduras 504 Tuvalu 688
Hong Kong 852 Türkiye 90
Irak 964 Tìrkmenistan 993
İngiliz Virgin Adaları 1284 Uganda 256
İngiltere 44 Ukrayna 380
İran 98 Umman 968
İrlanda 353 Uruguay 598
İspanya 34 Ürdün 962
İsrail 972 Vallis Fanuna Adaları 681
İsveç 46 Vatikan 39
İsviçre 41 Venezuella 58
İtalya 39 Vietnam 84
İzlanda 354 Yemen Arap Cumhuriyeti 967
Jamaika 1876 Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti 969
Japonya 81 Yeni Zelanda 64
Kamboçya 855 Yugoslavya 381
Kamerun 237 Yunanistan 30
Kanada 1 Zaire 243
Kap Verd. 238 Zambiya 260
Katar 974 Zanzibar 259
Kayman Adaları Zimbabwe 263
Para Birimleri
Afganistan Afgan AFA
Almanya Euro EUR
Amerika Birleşik Devletleri ABD Doları USD
Angola Yeni Kwanza AON
Arjantin Arjantin Peso'su ARS
Arnavutluk Lek ALL
Avustralya Avustralya Doları AUD
Avusturya Euro EUR
Bahama Bahama Doları BSD
Bahreyn Bahreyn Dinarı BHD
Bangladeş Taka BDT
Barbados Barbados Doları BBD
Belçika Euro EUR
Belize Belize Doları BZD
Bermuda Bermuda Doları BMD
Birleşik Arap Emirlikleri Dirhem AED
Bolivya Boliviano BOB
Botswana Pula BWP
Brezilya Kruzeiro BRL
Bulgaristan Leva BGL
Burundi Brundi Frankı BIF
Cayman Adaları Cayman Adaları Doları KYD
Cezayir Cezayir Dinarı DZD
Cibuti Cibuti Frankı DJF
Çek Koruna CSK
Çin Yuan CNY
Danimarka Danimarka Kronu DKK
Dominik Cumhuriyeti Dominik Cumhuriyeti Pesosu DOP
Ekvador Sukre ECS
El Salvador El Salvador Kolonu SVC
Endonezya Rupiah IDR
Estonya Estonya Kronu EEK
Etiyopya Birr ETB
Fas Fas Dirhemi MAD
Fiji Fiji Doları FJD
Filipinler Filipinler Pesosu PHP
Fin Markka FIM
Finlandiya Euro EUR
Fransa Euro EUR
Gambiya Dalasi GMD
Gana Cedi GHC
Gine Gine Frankı GNF
Guatemala Quetzal GTQ
Güney Afrika Cumhuriyeti Rand ZAR
Güney Kore Güney Kore Wonu KRW
Haiti Gourde HTG
Hırvatistan Kuna HRK
Hindistan Hindistan Rupisi INR
Hollanda Euro EUR
Honduras Lempira HNL
Hong Kong Hong Kong Doları HKD
Irak Irak Dinarı IQD
İngiliz Sterlin GBP
İran İran Riyali IRR
İrlanda Euro EUR
İspanyol Euro EUR
İsrail İsrail Şekeli ILS
İsveç İsveç Kronu SEK
İsviçre İsviçre Frankı CHF
İtalyan Euro EUR
İzlanda İzlanda Kronu ISK
Jamaika Jamaika Doları JMD
Japonya Yen JPY
Kamboçya Riel KHR
Kanada Kanada Doları CAD
Katar Katar Riyali QAR
Kazakistan Tenge KZT
Kenya Kenya Şilini KES
Kolombiya Kolombiya Pesosu COP
Kosta Rica Kosta Rica Kolonu CRC
Kuveyt Kuveyt Dinarı KWD
Kuzey Kore Kuzey Kore Wonu KPW
Küba Küba Peso'su CUP
Letonya Litas LTL
Libya Libya Dinarı LYD
Litvanya Lats LVL
Lübnan Lübnan Pound'u LBP
Lüksemburg Euro EUR
Macaristan Forint HUF
Malavi Malavi Kwaçası MWK
Maldiv Rufiyaa MVR
Malezya Ringgit MYR
Malta Lira MTL
Meksika Meksika Pesosu MXP
Mısır Mısır Lirası-Poundu EGP
Moğolistan Tugrik MNT
Moritanya Ouguiya MRO
Mozambik Metical MZM
Namibya Namibya Doları NAD
Nepal Nepal Rupisi NPR
Nijerya Naira NGN
Norveç Norveç Kronu NOK
Pakistan Pakistan Rupisi PKR
Panama Balboa PAB
Papua Yeni Gine Kina PGK
Paraguay Guarani PYG
Peru Nuevo Sol PEN
Polonya Euro PLZ
Portekiz Euro EUR
Romanya Lev ROL
Rusya Ruble RUB
Singapur Singapur Doları SGD
Slovakya Koruna SKK
Slovenya Tolar SIT
Somali Somali Şilini SOS
Sri Lanka Sri Lanka Rupisi LKR
Sudan &n
