Dünyanın ilk ve tek otoban kenarındaki botanik bahçesi olan ve üç binden fazla endemik bitkimizin korunup yeniden çoğaltıldığı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’ni Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan ile birlikte gezdik. Çocukluğunun Üsküdar’da bahçeli bir evde geçtiğini öğrendiğimiz Erdoğan ayrılırken memnuniyetini “iyi ki gelmişiz” sözleriyle dile getirdi.

Sıcaktan bunalan, susuzluktan yarı bitkin düşen çöldeki bir yolcunun dili damağına yapışmışken ufukta gördüğü vaha karşısındaki sevincini filmlerden hatırladınız değil mi? İşte o müthiş sevinci geçtiğimiz hafta İstanbul’da otobanda hızla ilerlerken trafik gürültüsü ve beton yığınları arasından sıyrılarak 50 bin hektarlık dev botanik bahçesine girerken yaşadık. Sekiz ayrı adadan oluşan botanik bahçesi otoban içinde adeta bir vaha gibi. Kaya Bahçesinden Bambu Labirenti’ne, Kaktüs Limonluğu’ndan Nilüfer Koleksiyonu’na, Karadeniz Bahçesi’nden İstanbul Bitkileri Koleksiyonu’na, Faydalı Bitkiler’den, Meşe Adası’na, Mesire alanından Ertuğrul Fırkateyni Şehitliği Anıtları’na kadar uzanan bitkiler atlasında her birimiz mutlu kelebekler gibiydik. Kimimiz ağaçlara dokunduk, kimimiz kuş seslerine dikkat kesildik. Kimimiz ise binbir çeşit rahiya karşısında mest olduk. Birbirinden farklı ağaçlara bakarak, huşu içinde akan derelerin yanından, yüzen ördeklerin, koşan çocukların arasından geçerek, dünyanın ilk ve tek otoban kenarında kurulmuş olan Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde unutulmayacak bir gün geçirdik.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın uzun yıllardır üzerinde çalıştığı, kampanyalar düzenlediği, geniş kitlelere tanıtılması için projeler yürüttüğü konuların başında doğa ve çevre bilinci geliyor. Çünkü çocukluğu Üsküdar’da bahçesi meyve ağaçlarıyla dolu doğa dostu ahşap bir İstanbul evinde geçmiş. Ortasında havuzu olan çiçeklerin, ağaçların süslediği bu bahçeli ev Erdoğan’ın en güzel çocukluk anıları arasında hala canlılığını koruyor. Yurtdışına gittiğinde botanik bahçe ve parklarını mutlaka ziyaret eden Emine Erdoğan ile geçtiğimiz hafta İstanbul Ataşehir’deki Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’ndeydik. “Ne kadar güzel bir bahçe daha önce niçin gelmemişiz” diyen Erdoğan’la bahçeyi gezerken bir ara çocukluğundaki o bahçeli ahşap evden bahsetti. Hep birlikte çiçeklerden, bahçelerden, ahşap evlerden konuşurken bir ara karşımıza çıkan papatyalar familyasından olan Peygamber çiçeğinin ana vatanının Ankara Gölbaşı olduğunu öğrendik ve Erdoğan gibi biz de çok şaşırdık. Dünyada sadece Ankara Gölbaşı bölgesinde bir kilometrekarelil alan içinde yaşayan bu yanar döner çiçeğin Dünya Doğa Koruma Birliği kriterlerine göre nesli koruma altındaymış. Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesine göre de kesin korunan bitki listesinde yer alıyormuş.

Kaya Bahçesi’nde envai çeşit çiçeklerin yanından geçerken de şunu öğrendim: Emine Erdoğan, gelincik çiçeklerini peksevermiş. Gelincik çiçekleriyle ilgili sohbet Anadolu’da yapılan meşhur gelincik şerbetine kadar geldi. Bahçe Müdürü Ali Güner ise bilmediğimiz başka bir bilgiyi paylaştı: Meğer gelincikler çiçek açmadan önce henüz körpe olan yeşil yapraklarından toplayarak salata da yapılırmış ve doyumsuz bir lezzeti olurmuş bu salatanın. Bahçenin büyüleyici çiçekleri arasında nilüferler de Erdoğan’ın özel ilgi alanındaydı. Suda açan bu nazlı ve son derece güzel nilüferlere selam vermeyi de unutmadık.

Emine Erdoğan’la, yaklaşık 8 bin 500 bitkinin bulunduğu kurutulmuş bitki müzesi Herbaryumu ve kütüphaneyi de ziyaret ettik. Ziyarette, Emine Erdoğan’a, Botanik Bahçe Kurucusu Ali Nihat Gökyiğit, Bahçe Müdürü Adil Güner ve diğer bahçe yetkilileri bahçe hakkında sunum yaptı. Bahçe Müdürü Adil Güner, Cumhurbaşkanlığı tarafından himaye edilen Resimli Türkiye Florası projesi hakkında da bilgi verdi. Türkçe’de ilk olarak her bir bitkinin bilimsel olarak resmedildiğini anlatan Güner, 30 ciltlik projenin şu ana kadar ilk iki cildinin yayınlandığını ve 15 cilt için de çalışmanın sürdüğünü söyledi. Yurtdışı ziyaretleri sırasında gittiği botanik parklardan örnekler veren Emine Erdoğan ise Türkiye’de bu konuya akademik, tarımsal, bahçecilik yatırımlar yapılması gerektiğini ifade etti. Bahçeden ayrılırken de memnuniyetini “İyi ki gelmişiz” sözleriyle dile getirdi.

Yapı içinde bulunan kurutulmuş bitki müzesinde 8 bin 500 bitki bulunuyor.

Kapıda Cumhurbaşkanın eşi Emine Erdoğan’ı, Ali Nihat Gökyiğit ve Bahçe Müdürü Ali Güner ve diğer görevliler karşıladı. Botanik bahçede devam eden eğitim çalışmaları, bilimsel araştırmalar ve sürdürülebilir sıfır atık uygulamaları hakkında uzmanlar sunum yaptı. Sıfır Atık uygulamaları kapsamında bahçede tek kullanımlık plastik pet şişe, bardak, tabak, çatal kullanımı yapılmazken, kompost gübre üretimi sayesinde bahçe 4 yıldır kendi gübre ihtiyacını karşılamaya başlamış.Ayrıca yağmur suyu depolama alanları ve güneş enerjisi panelleriyle de bahçe sürdürülebilir enerji kaynaklarını kullanıyormuş.

İstanbul Ataşehir’deki bu bahçenin kurucusu iş insanı Ali Nihat Gökyiğit, 1995 yılında vefat eden eşi Nezahat Gökyiğit hatırasına yaptırmış. 2002’den bu yana ise halka ücretsiz olarak ziyarete açılmış. Çocuklar ve büyükler için düzenlenen etkinliklerle geniş kitlelerde doğa sevgisi oluşturulmayı hedefliyorlar. Aynı zamanda yirmiden fazla üniversiteyle ortaklaşa bu bahçede bilimsel çalışmalar yapılıyor. Bilimsel çalışmaların ana hedefi ülkemizde yetişen ve nesli tehdit altındaki bitkileri yeniden doğal ortamında yaşatmak ve çoğaltmak. Diğer yandan ise ülkemizdeki bitkilerin listesini kayıt altına almak.

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’ni gezerken aldığım notlar şunlar:

- Botanik Bahçesinin, bitki florasının çocuklara tanıtımının çok önemli olduğunu vurgulayan Emine Erdoğan, bahçede yapılan eğitim çalışmalarının daha çok okula duyurulmasının gerekliliğine dikkat çekti.

- 1995 yılında Ali Nihat Gökyiğit tarafından eşi Nezahat Gökyiğit adına kurulan Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, dünyada otoyol kavşağında kurulmuş ilk ve tek botanik bahçe olma özelliğini taşıyor.

- 2002 yılından bu yana halkın ziyaretine ücretsiz açık olan Botanik Bahçe’de Türkiye ve Dünyadan farklı canlı bitki koleksiyonları sergileniyor. Üzerine bilimsel araştırmalar yapılan koleksiyonlarda nesli tehdit altında olan bitkiler için de koruma çalışmaları yürütülüyor.

- Yıllık yaklaşık 258 bin ziyaretçiye kapılarını açan Botanik Bahçe’de öğrenciler için de yıl içinde rehber eşliğinde ücretsiz turlar ve eğitimler veriliyor.

- Ali Nihat Gökyiğit sohbet sırasında Avrupa’daki ormanların sadece yüzde biri doğalken bizdeki ormanların yüzde doksanının doğal olduğunu belirtti. Yine bahçedeki bitkilerin üç bin kadarının vatanının Türkiye olduğunu ve endemik bitki olduğunu öğrendik.

- Türkiye’nin değişik bölgelerinde yürütülen çalışmalarda ortalama on günde bir yeni bitki keşfediliyor.

- En fazla endemik bitki Tuz gölü ve çevresinde bulunuyor. Tuz ve kuraklığa karşı oldukça dayanıklı bu bitkiler üzerinde yapılan çalışmalar öncelikle gıda güvenliğimiz açısından çok önemli.

- Dünyadaki tüm buğday çeşitlerinin atası Anadolu’da yetişen üç tür buğdaydan elde ediliyor. Yani buğdayın ata yurdu Anadolu.

- Koruma altına alınan şu an sekiz bitki üzerinde çalışma yapılıyor.

Cumhurbaşkanının eşi Emine Erdoğan’ı bahçenin kurucu sahibi Ali Nihat Gökyiğit ağırladı. Günün anısına üçümüz birlikte fotoğraf çektirdik.

Kaynak/yenisafak.com