TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ TARİHİ



TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ, İLK DÖNEMLER



Ülkemizde bugünkü anlamıyla düzenli yarışlar ilk kez 23 Eylül 1856 tarihinde İzmir'de yapıldı. O dönemin İngiltere Başkonsolosu Mr. Patterson ve Evliyazade Refik Bey'in öncülüğünde Smyrna Races Club'ı (İzmir Yarış Kulübü) kuruldu. O dönemin İzmir yarışları yılda bir kez Paskalya günleri düzenleniyordu. S.R.C. yarışları 20. yüzyıl başında en parlak dönemini yaşamış 1. Dünya Savaşı ile birlikte sona ermiştir.





Osmanlı Padişahları arasında spora düşkünlüğü ile ünlenen Abdülaziz de İstanbul Kağıthane'de, İzmir'dekine benzer biçimde at yarışları düzenletmişti. Aynı dönemlerde Samsun, Manisa, Diyarbakır'da da at yarışları yapıldığı bilinmektedir.



OSMANLI JOKEY KULÜBÜ

Ülkemizde de yarış ve yetiştiriciliğin jokey kulüp aracılığı ile düzenlenmesi düşüncesi 1909 yılında kurulan Osmanlı Jokey Kulübü ile eyleme dönüştürülmek istenmiş ama bu kulübün çalışmaları hakkında elimizde somut bilgiler bulunmuyor. 1909 yılında yayınlanan yönetmelikten Osmanlı Jokey Kulübü'nün Başkanlığını 1913 yılında Sadrazam olan Sait Halim Paşa'nın yaptığını anlıyoruz.

1909 yılının 19 Nisan günü yapılan İzmir yarışları izleyici sayısının çokluğu ile dikkati çekiyor





SİPAHİ OCAĞI YARIŞLARI

Refik Evliyazade; S.R.C. yarışları I. Dünya Savaşıyla birlikte sona erince düzenli yarışların İstanbul'da yapılması çalışmalarına başladı. Dönemin güçlü ismi Enver Paşa'nın da desteklemesi sonucunda Sipahi Ocağı Binicilik Kulübü ve Islahi Nefsi Feres Cemiyeti (At Soyunu İyileştirme Derneği) 1913 yılında kuruldu. Veliefendi'nin yarış yeri olarak seçilmesi de bu döneme rastlar. Aynı yıl Kadıköy'de de at yarışları yapıldığı bilinmektedir.

1927 yılında Ankara Hipodromu'nda ilk kez düzenlenen

Gazi Koşusu'nu Mustafa Kemal Atatürk de izlemişti





1920 yılında Mustafa Kemal Atatürk Ankara tren istasyonu yanında 1600 metrelik pisti olan bir alanda at yarışları düzenletmişti. Bu yarışların 30 Ağustos 1922'den sonra da sürdüğünü programda yazılı “Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin himaye – i fahimanelerinde Ankara'da icra edilecek Sonbahar At Koşuları” başlığından anlıyoruz. Çünkü; Mustafa Kemal'in Gazi ünvanını alması 30 Ağustos 1922'de gerçekleşmiştir. Mustafa Kemal; Ulusal Kurtuluş Savaşımız'ın en zorlu günlerinde at yarışlarının düzenlenmesine öncülük etmiştir.



1922 yılında İskoçya'da Hamilton Park'ın (Hipodrom) yöneticiliğini yapan Sir Loftus Bates'in öncülüğünde Makrikuey Racing Syndicate (Bakırköy Yarışçılık Sendikası) kuruldu. Bu kuruluş Veliefendi Hipodromu'na öncelikle bir beton tribün yaptırdı ve engelli koşu pistini idman pistine dönüştürdü. Çağdaş kurallarla yapılan M. R. S. Yarışları bir yıl kadar sürdü. 1923'te kesintiye uğrayan yarışların yeniden başlatılabilmesi için Akif (Akson) Bey, Hacıbekirzade Ali Muhittin Bey, Nemlizade Mithat Bey, Sabri Bey gibi isimler çaba harcadılar ve Büyükdere çayırında at yarışlarının yapılmasını sağladılar.



KOŞU CEMİYETLERİ KANUNU

Yarışçılığın uzman kuruluşlarca yürütülmesi yönünde ilk önemli yasal adım 8 Ekim 1923 tarihinde T. B. M. M. Başkanlığına verilen “Islah ve Teksiri Hayvanatı Ehliye ve Koşu Cemiyetlerine, Koşu Müsabaka ve Sergilere Dair Kanun” ile atıldı. Aynı dönemlerde “Islah ve Teksiri Hayvanat Kanunu” ile “Halisüdem Arap Hayvanatına Mahsus Silsilename Layihası” da Meclise sunulmuştu. 1925 yılında Ziraat Encümeni'nin önerileri doğrultusunda bu tasarılarını birleştirilerek Meclise gönderilmesi kararlaştırıldı. Sonuçta da “Islahı Hayvanat Kanunu” adıyla 40 maddeden oluşan bir yasa tasarısı Meclise sunuldu.



1924 yılında M. R. S.'nin İstanbul yarışlarını yapamayacağı kesinleşince Sipahi Ocağı girişimlerde bulundu ve M. R. S. sözleşme hükümlerine uymadığı için Veliefendi yarış yerine el koydu. Aynı yıl İstanbul yarışlarını Sipahi Ocağı düzenledi ama parasal kaynak olmadığından gelecek yıl için farklı olanaklar araştırılmaya başlandı.



1925 yılında Baron Hepes, Akif Akson ve Sabri Tulca bir şirket kurup, İstanbul yarışlarını yapmaya karar verdiler. Macaristan'dan gelen Dr. Çiki de bu gruba katıldı. Aynı yıl ülkemize iltica eden Beyaz Ruslar; Taksim'deki topçu kışlasından bozma stadyumda atletizim pistini geliştirerek tırıs yarışlar düzenliyorlardı. Taksim'de Arap atlarıyla da düz yarışlar yapılıyordu. Beyaz Ruslar, Taksim'deki pistin elverişsizliği nedeniyle Veliefendi'de tırıs yarışları için ufak bir kum pist yaptırdılar. 1925 yılında da parasal kaynak darlığı aşılamayınca kurulan şirket dağıldı ve 1926 yılı Veliefendi yarışları Sipahi Ocağı'nın sınırlı olanaklarıyla gerçekleştirildi.



İlk dönem yarışlarının dikkati çeken özelliği parasal kaynak darlığıdır. Müşterek gelirleri olmayınca sağlanan kaynaklar yarışçılığı beslemeye yetmiyordu. Bu dönemlerde Veliefendi yarışları kaynak yönünden zorlanırken, İzmir yarışlarında ise bu sorun kısmen çözümlenmişti. Çünkü İzmir yarışlarının parasal kaynağı Hususi Muhasebelerce karşılanıyordu.



1927 yılında ilk kez düzenlenen Gazi Koşusu'nu Mustafa Kemal Atatürk'te Ankara Hipodromu'nda izlemişti



YÜKSEK YARIŞ VE ISLAH ENCÜMENİ

İstanbul Veliefendi Hipodromu 1951





1926 yılında çıkarılan 904. sayılı Islahı Hayvanat Kanunu ve bu yasaya dayandırılarak kurulan Yüksek Yarış ve Islah Encümeni yarışçılığımıza çağdaş bir yapı kazandırmıştır.



Çünkü o dönemlerin Encümeni günümüzün Jokey Kulübü'yle eşdeğerli bir kuruluştur.



Yarışçılığımız ilk kez yıllık programa (1927) bu dönemde kavuşmuştur. 1927 yılında İstanbul, Ankara ve İzmir'in yanı sıra Bursa, Adana, Samsun, Sivas ve Konya'da da yarışlar düzenlendi. Bursa, Adana ve Konya'da safkan İngiliz Atı koşuları da ilk kez bu yılda yapıldı.



Y. Y. I. Encümeni döneminde yarış ve yetiştiriciliğe ilgi artınca yarışçılık için “Uzman Kuruluş” fikri yeniden filizlendi. Bu düşünce 1941 yılında başta Ahmet Atman ve Fikret Yüzatlı olmak üzere Sait Akson ve Ali Ersan'ın ortak çabalarıyla biçimlenip Yarış Atları Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği'nin temelleri atılmıştı diyebiliriz. 1943 yılında kurulan Dernek 1947 yılına kadar İstanbul, 1948 yılında da 2 hafta Ankara yarışlarını düzenlemiştir.



1948 yılında Y. Y. I. Encümeni kapatılıp Jokey Kulübü'nün kuruluşunu da oluşturacak. Muvakkat Yarış Komitesi kuruldu ve bu Komitenin kısa sürede Jokey Kulüp yönetmeliğini oluşturdu.





JOKEY KULÜP DÖNEMİ

Jokey Kulüp; 23 Ekim 1950 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı ve Başbakanının onayları alınarak o dönemin Devlet Bakanı Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu, Kocaeli Milletvekili Saim Önhon, Halim Sait Türkhan, Nejat Evliyazade ve Sait Akson tarafından kuruldu. 14 Nisan 1951'de de Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın katılımıyla Kulübün lokali Ankara Ziya Gökalp Caddesinde açıldı.



Kulüp, Bakanlar Kurulu'nun 1953 yılında aldığı kararla kamu yararına hizmet veren dernek kabul edildi ve adının önüne Türkiye kelimesi eklenerek Türkiye Jokey Kulübü adını aldı. Türkiye kelimesinin kullanılma izni Bakanlar Kurulu'nca 20 Eylül 1973 tarihinde yeniden onaylanmıştır.



10 Temmuz 1953 tarihinde kabul edilen 6132. Sayılı “At Yarışları Hakkında Kanun”un 5. Maddesi'ne dayandırılarak Türkiye Jokey Kulübü ile Tarım Vekaleti arasında bir sözleşme yapıldı. Türkiye Jokey Kulübü, 3 Ekim 1953 tarihinden beri 6132. Sayılı Yasanın 5. Maddesi'ne uygun olarak ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'ndan aldığı yetkiyle at yarışlarını düzenlemektedir. Bu sözleşmelerin sonuncusu 21 Kasım 1993 tarihinde Bakanlık ile Kulüp arasında 20 yıl süreli olarak yenilenmiştir.



1954 yılında; İstanbul, Ankara ve İzmir'de toplam 43 yarış günlük bir program uygulanmıştı. Günümüzde ise bu 3 ilimize Adana, Bursa, Şanlıurfa, Elazığ ve Diyarbakır da eklenerek yarış yapılan il sayısı 8'e çıkartılmış ve at yarışları yıl boyunca aralıksız olarak düzenlenmeye başlamıştır.



Türkiye Jokey Kulübü'nün uygulamaları sonucunda yarış gelirleri artmış ve bu gelirlerle büyük yatırımlar gerçekleştirilmiştir. Örneğin; yarış yapılan 8 ilimize de modern birer hipodrom tesis edilmiştir. Ayrıca at yetiştiriciliği hizmetlerine de büyük önem verilmiş ve İngiliz atı yetiştiriciliği için Bursa Karacabey'de Pansiyon Hara, Arap atı yetiştiriciliği için de Eskişehir Mahmudiye ve Şanlıurfa'da Pansiyon Haralar kurulmuştur. Bunların yanı sıra Ege / Torbalı, İzmit / Merkez, Adana / Seyhan, Trakya Aşım İstasyonları kurulmuş; gerek haralara gerekse aşım istasyonlarına değerli damızlıklar alınarak yetiştiricilerin hizmetine sunulmuştur. İzmit / Köseköy Rehabilitasyon Merkezi de Türkiye Jokey Kulübü tarafından açılmıştır. 12 Ekim 1986 tarihinde olağanüstü bir kongre kararıyla Türkiye Jokey Kulübü merkezi İstanbul'a alındı. 1950'de 24 kişi olan asli üye sayısı bugün 113 kişiye ulaşmıştır.



www,tjk.org.



AT YARIŞI SONUÇLARI İÇİN TIKLA



 

Güncelleme Tarihi: 29 Nisan 2014, 11:42