KASTAMONU ARAÇ KÜL ÇÖREĞİ
Özellikle kül çöreği kış aylarında köyümüz evlerinde komşularına sıcak ocağın külüne gömdükleri kül çöreği akşam oturmalarının vazgeçilmezidir.
Çok çeşitli mutfak kültürüne sahip olan Türk mutfağının önemli yiyeceklerinin başında hamurişi ve etten yapılan yiyecek türleri gelmektedir. Araç köylerinde eskiden sıklıkla yapılan serme ekmek (serme), bişi, hamurlu, gözleme, taş ekmeği, cizleme, güveçte çörek, fırın çöreği ve kül çöreği halkımız tarafından severek yenen hamur işleri arasında yer almaktadır.
Özellikle kül çöreği kış aylarında köyümüz evlerinde komşularına sıcak ocağın külüne gömdükleri kül çöreği akşam oturmalarının vazgeçilmezidir.
" Ocağı küllendümüssün gayri bi çörek gömüverüsün" köylerimizde meşhur bir sözdür.
Araç Kül Çöreği Nasıl Yapılır?
Taş ocakta veya fırında meşe odunları yakılır. Kül haline gelinceye kadar yanmaya devam eder. Al koru geçen kül küreğin arkasıyla hafifçe ezilip inceltilerek çöreğin pişeceği ocağa ya da fırına alınır.
Araç Kül Çöreği yapımında kullanılacak unun niteliği çok önemlidir. Triticum aestivum cinsi sert buğday unu kullanılmalıdır. Ayrıca kullanılacak unun gluten değeri yüksek olmalıdır. Gluten değeri yüksek un kullanılması, hamurun elastik özelliğini arttırırken, kül içerisine gömüldüğünde mukavemetini, pişerken de kabartıcıların etkisiyle ortaya çıkan gazın tutulmasını sağlar. Böylece kendine özgü gözenekli, sıkışık olmayan iç tekstür yapısı oluşur. Ayrıca uzun süre kül içerisinde kalan hamur piştiğinde kendine özgü kalın kabuk yapısına da sahip olur.
Kastamonu yaş tarhanasının, hamurda kullanılacak su içerisinde bir miktar ezilerek sulandırılması gerekir, bu durum hamurda daha iyi karışması için gereklidir. Unun ortası açılarak suyun bir kısmı, kabartıcılar, maya, tuz ve yaş tarhana sırasıyla ilave edilerek ortadan başlayarak karıştırılır.
Son olarak süt ve yağ da ilave edilerek hamurun yoğrulmasına devam edilir. Elastik hamur yapısı oluşuncaya kadar yaklaşık 20-30 dakika yoğurma işlemine devam edilir. Yoğrulması tamamlanan hamur bir kabın içine alınarak yaklaşık 30 dakika dinlendirilir. Araç Kül Çöreğinin üretiminde hamurun yoğrulma kıvamı ve pişme öncesi kıvamı çok önemlidir. Dinlendirilen hamur temiz ve yapışmayacak bir örtü üzerine alınır, kenarlardan ortaya doğru hafif hafif bastırılarak ve toplanarak hamura yuvarlak şekli verilir. Araç Kül Çöreği hamurunun kıvamı, çok yumuşak olmamalıdır. Hamur şekil verilirken iki el arasına alındığında akıp, kopmayacak kadar dirayetli ve kıvamlı olmalıdır. Aşırı yumuşak hamur fırında kül içerisinde istenilen kıvama ulaşamaz. Diğer taraftan çok sert hamur ise, ekmeğin çok geç pişmesine, çok kalın kabuk bağlamasına, kabarmamasına ve ürünün sert olmasına neden olacaktır. Bu nedenle hamur kıvamını ayarlamak ustalık gerektirir.
Şekil verilen Araç Kül Çöreği hamuru fırına yerleştirilerek sıcak meşe külü ile kenarlardan ortaya doğru kapatılır. Hamurun tüm yüzeyi ve kenarları kül ile kaplanır ve çörek pişmeye bırakılır. Kül ekmek hamurunun üzerini görünmeyecek kadar, tamamen örtmelidir. Yaklaşık 30-45 dakika kadar meşe külü içerisinde pişme gerçekleşir. Pişen Araç Kül Çöreği kül içerisinden çıkartılır ve üzerindeki küller önce el ile çırpılarak uzaklaştırılır. Çörek yüzeyinde kalan ince kül tozları bir fırça yardımıyla uzaklaştırılarak çörek temizlenir. Araç Kül Çöreği pişme sırasında kabarır, kabuk bağlar ve kendine özgü kızarmış ve kül renginde görünümünü kazanır.