“İyotun vücudumuzdakitek fizyolojik rolü tiroid hormonlarının bir parçasını oluşturmaktır. Dolayısıyla yetersiz iyot alımı tiroid bezinde fonksiyon bozukluğuna (hipotiroidizm) yol açmaktadır. İyot eksikliği bunun dışında guatr, zeka geriliği ve yenidoğan bebeklerde artmış ölüm riski ile ilişkilidir’’ diyen İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Irmak Sayın Alan, açıkladı!
İyot kaynakları; Toprak ve suda değişen oranlarda iyot bulunmaktadır. İyot doğal olarak balık ve deniz ürünlerinin yanı sıra içme suyu ve sebzelerde bulunur. Süt ürünleri, iyot içeren dezenfektanlardan gelen iyot emilimi nedeniyle iyot içerir. Ekmek imalatında kullanılan bazı hamur oksitleyiciler de iyot içerebilir. Birçok ülkede sofra tuzuna iyot eklenmektedir.
İyot ihtiyacı; Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen günlük iyot alımı miktarları aşağıdaki gibidir;
● 5 yaşına kadar olan bebekler ve çocuklar için günde 90 mcg iyot
● 6 ila 12 yaş arası çocuklar için 120 mcg
● 12 yaş ve üstü çocuklar için günlük 150 mcg
● Hamilelik ve emzirme döneminde günde 250 mcg: Hamilelerde iyot ihtiyacı yüksektir. Gebelik sırasında şiddetli iyot yetersizliği, fetusta nörolojik gelişimin bozulmasına neden olmaktadır.
Peki Neler Yapılmalı?
Toplum bazında: En sık kullanılan yöntem sofra tuzlarına iyot eklenmesidir. Diğer alternatifler; iyodize yağ (Lipiodol), iyotlu su ve iyot tabletleri veya damlalardır. Ek olarak, gıdaların iyot açısından zenginleştirme çalışmaları halen devam etmektedir.
Birey bazında: Birey için iyot uygulamaları içerisinde, her 2-4 hafta arasında bir potasyum iyodür çözeltisinin ağızdan uygulanması ve 100-300 mcg potasyum iyodür ihtiva eden tabletlerin günlük verilmesi bulunmaktadır. İkincisi, gebelik ve emzirme döneminde artan iyot ihtiyaçlarını karşılamak için önerilen iyot preperatlarının rutin olarak kullanılması olabilir. Ancak iyot açısından yeterli ülkelerdeki genel nüfus için, iyot takviyeli gıdalardan (örneğin, iyotlu tuz) elde edilene ek olarak iyot takviyesi gerekli değildir.
Gebelik ve emzirme dönemi: Dünya Sağlık Örgütü, hamilelik ve emzirme döneminde günlük 250 mcg iyot alımını önermektedir.Ancak hipotiroidizm tedavisi için levotiroksin kullanan kadınlarda iyot takviyesi gerekli değildir. Sigara dumanında bulunan tiyosiyanat anne sütü ile iyotun taşınmasını engellediği için anne sütünün iyotunu azaltır. Bu nedenle gebelik ve emzirme döneminde sigaranın bırakılması önemlidir.
Yetersiz iyot alımının yanında, aşırı iyot alımının da tiroid hastalığına yol açabileceği bilinmektedir. Bu durum özellikle tiroid bezi fonksiyon bozukluğu olan hastalarda daha belirgindir. Örneğin, endemik guatr ve iyot eksikliği olan hastalarda, iyot uygulaması tiroid hormonu üretimini aniden yükseltebilir ve hipertiroidi oluşturabilir. Tersine, Hashimoto tiroiditli hastalarda iyot uygulaması hipotiroidiye yol açabilir veya hipotiroidiyi kötüleştirebilir.
İyot eksikliği ciddi bir halk sağlığı problemidir. Ancak son dönemde ülkemizde de yürütülen çalışmalar ile iyot eksikliği ve ilişkili komplikasyonlar önlenmeye çalışılmaktadır.