Kentsel dönüşüm neden ilerlemiyor
Kentsel dönüşüm neden durma noktasına geliyor? İşte dönüşümü hızlandıracak çözümler!
Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarı Prof. Dr. Orhan Derman, 'Kentsel dönüşüm neden durma noktasına geliyor?' sorusunun yanıtını vererek, dönüşümü hızlandıracak durumları sıraladı.
Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarı Prof. Dr. Orhan Derman, 'Kentsel dönüşüm mü? Rantsal dönüşüm mü?' başlıklı yazısını kaleme aldı. Derman, yazısında kentsel dönüşümün durma noktasına neden geldiğine de değindi.
"Ülkemiz 1999 ve 2023’te olan depremlerle binlerce yurttaşını yitirmiştir. 1999’dan sonra binaların ve yapı stoklarının yeni imar planlarına göre sağlıklı yapılma zorunlulukları ve kentsel dönüşüm çabaları da mevcut koşullar altında durma noktasına gelmiştir. Bina destekleme programlarının etkisi yalnızca geçici çözüm üretebilmiştir" ifadelerini kullanan Derman, binaların yıkılarak yeniden çağın şartlarına göre inşa edilmelerinin, en büyük zorluk olduğunu belirtti.
KENTSEL DÖNÜŞÜM NEDEN DURMA NOKTASINA GELDİ? Prof. Dr. Orhan Derman, "İnşaat maliyetlerinin metrekare başına piyasada en düşük 1000 dolar olduğu günümüzde, gerçekçi rakamlar ile 100 metrekarelik bir evin maliyeti 100 bin dolar olduğu düşünülürse bugünkü kurla bu daire sahibine 3 milyon 200 bin TL’ye mal oluyor" açıklamasında bulundu.
Derman, asgari ücretle geçinmeye çalışan birinin kendi evini bu para ile alması halinde, yaşamını tüm riskleri göz önüne alarak beton tabutlarda sürdürdüğünü dile getirdi.
Ayrıca, Derman, devletin dönemsel destekleri ve uygulamalarının devamlılık arz etmemesi sebebiyle de kentsel dönüşümün durma noktasına geldiğinin altını çizdi.
KENTSEL DÖNÜŞÜM NASIL HIZLANIR?
Prof. Dr. Orhan Derman, kentsel dönüşüm ile ilgili çözümün kolay olduğuna dikkat çekti ve şunları söyledi:
"İnşaat maliyetinin çok yüksek olduğu, en ucuz kentsel dönüşüm faiz oranın yüzde 3’ten fazla olma durumuna karşı, sosyal bir devletten beklenen en akılcı çözüm, insanları bu yüksek maliyet altına sokmadan kentsel dönüşüm kapsamına giren yapı stokuna devlet tarafından daha önce sağlanan desteklerin aynen uygulama imkanı verilmesidir. Bir devleti yöneten akıl herhangi bir dönem uygulanan olanağı farklı zaman dilimlerinde farklı uygulamamalıdır. Daha önce verilen her olanak yenisi için de birer kazanılmış imkan şartı olarak vatandaşlara sunulmalıdır. İnsanlar adaletin olmadığı koşullarda, kendi doğrularına göre adaleti oluşturmaya çalışmakta, ki bu da devleti yönetenleri sorgulanır hale getirmektedir.
Derman, kentsel dönüşümün nasıl hızlı yürütülebileceğine de değindi ve "Daha önceki uygulamaların, o bölge için örnek teşkil etmesi gerekiyor. Kat irtifa ve destek sadece dönemsel uygulanmamalıdır. Kentsel dönüşümden etkilenen kat sahiplerine ve kiracılara, yapı yenilenene kadar destek devam ettirilmelidir. Kat sahiplerine en az maddi külfete neden olacak yaklaşımlar gözetilerek uygulanmalı, yeni inşaatı yüklenen firmaya ilave kat imkânı vererek kat sahiplerine en az maliyet yükü yansıtılmalıdır" diye konuştu.
Kentsel dönüşüm kapsamında riskli yapılara sağlanan banka kredi imkânlarının asla yüzde 1'den fazla olmaması gerektiğine de değinen Derman, ödeme planının da daha uzun bir zaman aralığına yayılarak uygulanması gerektiğinin altını çizdi.
Prof. Dr. Orhan Derman, "Süreç içinde belediyelerin “İmar AŞ” yapılarından alınacak desteğe kolayca erişebilme olanağı kat sahiplerine sunulmalıdır. Mutlaka süreçte hukuksal ve teknik yardım sağlayan yapılar profesyonelce oluşturulmalı ve denetimli olarak yapılanmalıdır.
Yeni yapıların m2 alanları tapu hisse oranları gözetilerek orantılanmalı, yeni şerefiye bedelleri sadece kat sahiplerinin anlaşmaları beklenerek alacakları ortak kararlara bağlı değil, belediyenin belirlediği sınırlar içinde yapılanmalıdır. Çünkü anlaşmayı zorlaştırarak bu durumdan imkân sağlamaya çalışanların art niyetli yaklaşımlarına açık duruma getirebilmektedir" açıklamasında bulundu.