Pilot eğitim bedelleri uçuşa geçti, mağduriyetler arttı
Havayolu şirketlerinin son günlerde pilot adaylarına imzalattığı sözleşmeler, eğitimlerini tamamlayarak çalışmaya başlayan pilotların büyük mağduriyetlerine sebep oluyor.
Havayolu şirketlerine uyarlama davası açılabilir
Bu sözleşmelerde, pilot adaylarına verilen uçuş eğitimlerinin karşılığı olarak, uzun yıllar boyunca işten ayrılma yasağı öngörülüyor. Bu eğitim bedellerinin çoğunun döviz cinsinden olması ise mağduriyetin boyutunu artırıyor. Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Yeniocak, işten ayrılma yasağının makul sürelerle geçmişte yapıldığını ancak son zamanlardaki uygulamanın ciddi mağduriyetlere sebep olmaya başladığını dile getirdi.
Son yıllarda havayolu şirketlerinin, pilot adaylarına imzalattıkları sözleşmelerde, on yıl, on beş yıl gibi uzun süreler boyunca işten ayrılma yasağı getirdiğine dikkat çeken Doç. Dr. Umut Yeniocak, “Bu sözleşmelerde ayrıca işten çıksa da çıkmasa da yaptıkları tüm eğitim masrafının pilottan tahsil edileceği şeklinde maddeler yer alıyor. Üstelik bu borç, döviz üzerinden hesaplanarak ve uzun yıllara yayılarak tahsil ediliyor.” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Doç. Dr. Umut Yeniocak, özellikle son aylarda dövizdeki aşırı yükselme sebebiyle, havayolu şirketlerinin döviz üzerinden tahsil ettiği eğitim borçlarının, her geçen gün katlanarak artığına dikkat çekti. Pilotların, çalıştıkları havayolu şirketlerine sürekli ödeme yaptıkları hâlde borçlarının bir türlü bitmediği, aksine sürekli arttığına değindi.
“İşveren, hem işten çıkma yasağı getirip hem de eğitim bedelini talep edemez”
Doç. Dr. Umut Yeniocak, konuyla ilgili sadece pilotların değil eğitim bedeli konusunda mağduriyet yaşayan diğer sektör çalışanlarına da tavsiyelerde bulundu. “İşçiye eğitim veren işverenin hem belirli bir süre işten çıkma yasağı getirmesi hem de eğitim bedelinin tamamını işçiye ödetmesi, sözleşme hukuku ve iş hukuku ilkelerine hatta kanuna tamamen aykırıdır. Bu uygulama, eğitim bedelinin işçiden iki kez tahsil edilmesi anlamına gelir. Sözleşmede belirtilen işten ayrılma yasağına uyarak belirli bir süre o işveren için çalışan işçi, eğitim harcamasının karşılığını bu şekilde ödemiş olur. O işçiden, ayrıca eğitim bedeli alınamaz. Alınmışsa, ödenen eğitim bedelinin iadesi, dava açılarak talep edilebilir.” dedi.
2018’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı doğrultusunda, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Tebliğ’i hatırlatan Doç. Dr. Umut Yeniocak, bu Tebliğ’de genel olarak havayolu şirketlerine sözleşmelerini döviz üzerinden yapma imkânı verilse de, havayolu şirketlerine, çalışanlarıyla yapacakları iş sözleşmelerini TL ile yapma zorunluluğu getirildiğini belirtti. Buna rağmen, havayolu şirketlerinin iş sözleşmelerindeki eğitim bedellerini hâlâ döviz üzerinden belirleyip bu şekilde pilotlardan döviz üzerinden tahsilat yapmalarının ilgili Cumhurbaşkanı Kararına da aykırı olduğunun altını çizdi.
Havayolu Şirketlerine “Uyarlama Davaları” açılabilir”
Doç. Dr. Umut Yeniocak son olarak, döviz karşısında TL’nin aşırı değer kaybettiği bugünlerde, pilot adaylarının imzaladığı sözleşmelerdeki döviz bazlı yüksek eğitim bedellerinin uyarlanmasının da hukuken mümkün olduğunu söyledi. “Uyarlama davaları açılarak, döviz bazlı eğitim bedellerinin makul bir seviyeye çekilmesi sağlanabilir.” önerisinde bulundu.