Hanehalkı Tüketim Harcaması, 2013
Hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırdıHanehalkı Bütçe Araştırması’nın 2013 yılında elde edilen sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %25 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların %19,9’u gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu. Hanehalkları toplam harcamalarının %2,1’ini sağlık harcamalarına, %2,4’ünü ise eğitim hizmetleri harcamalarına ayırdı.
Türkiye’de hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 572 TL oldu
Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2012 yılında 2 366 TL iken 2013 yılında 2 572 TL olarak tahmin edildi. 2013 yılında kentsel yerlerde 2 851 TL olan hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması, kırsal yerlerde 1 910 TL olarak hesaplandı.
Harcama türlerinin payı 2012 yılına göre önemli ölçüde değişmedi
Araştırmanın 2012 ve 2013 yılı sonuçları karşılaştırıldığında; 2012 yılında %19,6 olan gıda ve alkolsüz içecekler payının 2013’de %19,9 olduğu, giyim ve ayakkabı harcamaları payının %5,4 iken %5,3; konut ve kira harcamaları payının %25,8 iken %25; ev eşyası harcamaları payının %6,7 iken %6,6; kültür ve eğlence harcamaları payının ise %3,2 iken %3,1 olarak gerçekleştiği görüldü. Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamaları payı değişmeyerek %4,2 seviyesinde kaldı.
Diğer yandan 2012 yılında %1,8 olan sağlık harcamaları payı 2013’te %2,1; %17,2 olan ulaştırma harcamaları payı %17,4; %3,9 olan haberleşme harcamaları payı %4; %2,3 olan eğitim hizmetleri harcamaları payı %2,4 ve %5,8 olan otel ve lokanta harcamaları payı ise %5,9 olarak tahmin edildi.
Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı
Gelire göre sıralı %20’lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında; birinci %20’lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içeçecekler harcamasına ayırdıkları pay %28,8 iken, beşinci %20’lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın %14,6 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci % 20’lik grup için %0,7 seviyesindeyken beşinci %20’lik grup için %4 oldu.
Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının %12,7’si gelire göre sıralı birinci % 20’lik grupta yer alan hanehalkları, %27,3’ü ise beşinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları tarafından yapıldı. Konut ve kiraya yapılan harcamaların %11,7’si birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken %31,6’sı beşinci %20’lik gruptaki hanelerde oluştu.
Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci %20’lik grubun payı %2,5 iken beşinci %20’lik grubun payı %63,5 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece %4,1’i birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken %47,2’si beşinci %20’lik grup tarafından yapıldı.
Hanehalkının temel gelir kaynağına göre harcama kalıplarının da değiştiği görüldü
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına %17,9 oranında pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay %24,8 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup %34,5 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (yaşlılık maaşı vb.) olan hanehalkları iken %21,7 ile en düşük pay ayıran hanehalklarının temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları olduğu görüldü.
Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının %19,7’si ulaştırma harcaması iken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız gelirler olan hanehalklarının toplam harcamasının %7,9’unu ulaştırma harcamaları oluşturdu.