Ülkemizde de her yıl 7-14 Ocak tarihleri Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası olarak ilan edilmiştir.
1921 yılında bir trafik kazası sonucu görme yetisini kaybeden bir fotoğrafçı, kendisinin görme engelli olduğunun anlaşılması için bastonunu beyaza boyayarak dolaşmaya başlar. Londra sokaklarında beyaz bastonla yürüyen fotoğrafçının bu yaptığı o kadar başarılı olur ki 1931'de Fransız Körler Örgütü, görme engellilerin bastonunun beyaza boyanmasını kararlaştırır.
Bu tarihten sonra beyaz baston görme engellilerin simgesi olmuş, birçok ülkede görme engellilere özel günler adanmıştır. Ülkemizde de her yıl 7-14 Ocak tarihleri Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası olarak ilan edilmiştir.
Peki Baston Kullanımı Nedir?
Görme engellilerin çarpma, düşme yaralanma, sakatlanma riskini azaltmaya yarar. Yürüyüş ve fiziksel aktivitelerde bulunan engellilerin yardımcı kaynağıdır. Kendilerine güven duygusu, bağımsız hareket edebilme yetisi kazandırmaktadır. Beyaz Baston görme engellilerin bağımsızlaşmasını ve özgürleşmesinin bir sembolü hala gelmiştir.
Genelde halk tarafından yaşlıların da kullandığı bastonlar’da yer almaktadır. Yaşlıların dengesini sağlamakla ya da yürüme yetisinde zorluk çekenlerin kullandığı birer eşya olarak da hayatımızda sık sık yer almaktadır.
Görememe, görme yetisinin bulunmaması ya da yitirilmiş olmasından kaynaklanan görememe hastalığıdır. Görme merkezinin ya da görme de sinir mekanizmasının zara görmesi sonucunda ortaya çıkabilmektedir.
Görme Yetisi’nin Kaybedilmesi’nin Nedenleri;
Görme ya da diğer görme yetersizliklerin altında pek çok sebepler bulunmaktadır. Bu sebeplerin arasında doğuştan görme engelli ya da sonradan olan nedenler yer almaktadır. Pek çok hastalığın sebeplerimin olması ile görme engellilerinde sebepleri pek çok çeşitli rahatsızlıklardan kaynaklanmaktadır. Bunlar: Kazalar, doğum öncesinde annenin geçirdiği bazı rahatsızlıklar nedeni ile görme yetisinin kabedilmesi, ya da doğum sırasında bazı yaşanan komplikasyonlar (bir ilacın ya da bir hastalığın doğuracağı yan etki) sonucunda bebeğin görme engelli doğması bunun yanı sıra diğer engellere de sebebiyet verilmesi. Görme Engelliler’in Nedenleri Sıralayalım;
Kalıtsal Nedenler:
Katarakt, (göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz merceğinin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Başka bir deyişle görüşün, buğulanmış bir camın arkasından bakıyormuşcasına bozulmasıdır) görme siniri atrofisi, (içindeki sinir liflerinin azalmasına veya tamamen kaybolmasına denir) albinism (doğuştan renk maddesi eksikliği ya da renksiz renk hücreleriyle meydana gelen bir oluşum) körlüğe yol açan nedenler arasında gelmektedir. Hastalık veya kazalar da körlük nedenleri arasında yer almaktadır. Hastalık veya kaza gibi durumlar dışında başka hastalık ve etmenler sonucunda da göz küresi, (iki sıvı dolu odacığa ayrılır. Ön ve arka odacıklardan oluşan ön odacık, göz küresinin iç yapılarını besleyen saydam sıvıyı içerir) saydam tabaka -kornea, mercek, (gözün ön tarafında bulunan ve dışardaki cisimlerin görüntüsünün ağtabaka üzerine düşmesini sağlayan, mercek biçiminde ve saydam organ) göz sıvısı, (uzun süre kan şekerinin yüksek seyretmesi durumunda göz damarları etkilenir. Retinada yeni damar oluşumları meydana gelir ve bu yeni oluşan damarlardan dışarıya sıvı sızar) retina (ağ tabaka) ve görme siniri (Gözü beyne bağlayan görme siniri, 12 kafatası sinirinden ikincisidir) etkilenecek olursa görme yetersizlikleri ya da körlükler ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalıklar arasında olanları şeker hastalığından ötürü kaynaklanan görememe yetisi, frengi (genellikle cinsel ilişkiyle bulaşan, sağaltım yoluna gidilmezse inme, körlük, delilik gibi sonuçlara yol açan ve soydan soya geçebilen bir hastalık) ve glokomlarda (göz içi basıncının sıklıkla yükselmesi nedeniyle görme sinirinin zarar görmesidir. Buna bağlı olarak kişinin görme alanı yavaş yavaş daralır) sayılabilmektedir.
Bazen hekim tüp bebekleri ya da prematüre bebekleri (Normal gebelik süresi 38 hafta ile 42 hafta arasında sürer. Gebelik 37 haftadan önce sonlanırsa doğan bebeğe prematüre denir. Prematüre bebeğin yaşı 40 haftalık olana kadar postkonsepsiyonel yaş olarak ifade edilir. Preamatüre bebek, bebeğin beklenen tarihten daha erken bir zamanda doğduğunda kullanılan terimdir) yaşatmak amacı ile oksijeni artırırken çocuğun retrolental fibrosia riskini de artırabilmektedir. Bu durumda bebeğin görme yetisinin kaybetmesine sebebiyet vermektedir. Diğer bir durum ise annenin hamileliğinin ilk aylarında rubella-alman kızamığının (Kızamıkçık Rubella Alman kızamığı veya üç gün kızamığı diye de adlandırılan kızamıkçık, bulaşıcı bir virüs hastalığı olup, genellikle döküntü ve hafif bir ateşle seyreder) geçirmesi ile rubelladan etkilenen bebeğin görme yetersizliğinin yanı sıra ile işitme yetersizliği ve zihinsel yetersizlikler oluşabilmektedir.
Görme engellinin nedenlerini doğum öncesi, doğum anı ve doğum sırası olarak üç ana başlık altında inceleyebiliriz.
Doğum Öncesi Nedenler;
Doğum öncesi dönem de çocuğun görme özürlü olmasının sebebi annenin hamileliği esnasında geçirdiği çeşitli hastalıklar ve kazalar başata gelen sebeplerde yer almaktadır. Hamilelik döneminde annenin geçirdiği kızamıkçık, toksoplasmosis, (Toksoplasma cinsine dahil parazitik tekhücreli bir türdür. Ara konak insan, kuş, sığır gibi omurgalı hayvanlardır. İnsan ve diğer bütün memelilerde hücre içi paraziti olarak yaşar) ateşli ve bulaşıcı hastalıklar. Hamilelik döneminde beslenme bozuklukları ya da yetersiz beslenme görme özürlü olabilmesine sebebiyet vermektedir. Ya da annenin hamilelik döneminde geçirdiği düşme, çarpma, yaralanma vb. ev kazaları bebeğin görme yetisinin kaybetmesine mâl olabilmektedir.
Doğum Sırasındaki Nedenler
Doğum anındaki travmalarda çocuğun görme özürlü olmasında başta gelen sebeplerden biridir. Annede havsala darlığı doğumun güç ve geç olması, normal doğumun mümkün olmaması durumunda forsebsin’in yanlış kullanılması durumunda çocuğun görme özürlü doğmasına sebep olabilmektedir.
Geç ve zor-güç doğumlarda bebeğin kordonunun gıtlağına sarılması veya başka sebeplerden ötürü bebeğin nefessiz kalması ve bu sürenin 3 dakikayı aşması sonucunda beyin etkilenir, eğer etkilenen bölge görme merkezi bölgesi ise çocuğun görme engelli olmasına sebebiyet vermektedir.
Doğum Sonrası Nedenler;
Doğum öncesinde kaynaklanan göremem yetisine sebep olan kalıtımla birlikte geçen bazı hastalıklar ilk çocukluk çağından bir süre sonra gelişerek çocuğun engelli olmasına sebep olmaktadır. A vitamini eksikliği ve kötü beslenmeden- yetersiz beslenmeden kaynaklanmakta olup görme engelli olmayı büyük ölçüde etkilemektedir. Ayrıca frengi, tokoplasmosis, kızamıkcık, menenjit (insanda ateş, dayanılmaz baş ağrısı, kusma, ense katılaşması, sayıklama gibi belirtilerle kendini gösteren, beyin zarlarının iltihaplanmasından ileri gelen hastalık) gibi iltihaplı hastalıklarda görme özürlü olabilmeye neden olmaktadır.
Herkesin belirli aralıklarla ayrıntılı bir göz muayenesi olması gereklidir. Ancak aşağıdaki durumlarda zaman geçirilmeden göz hekimine başvurunuz:
Görmede azalma ( gelip geçici olsa bile )
Göz önünde yüzen, uçuşan cisimler ( siyah kılcıklar, tüycükler, noktalar, benekler, lekeler…)
Olmayan ışık çakmaları görme
Bir perde arkasından bakıyormuş gibi görme hissi
Işıkların çevresinde renkli halkalar görme
Gözde ve göz çevresinde ağrı hissi
Göz çevresindeki deride ve gözde kızarıklık
Göz kapaklarında şişlik ve sulanma
Gözlerin birisinin veya ikisinin öne doğru çıkması, fırlaması
Göz kayması, şaşılık
Çift görme
Şeker hastalığı
Yüksek kol tansiyonu, damar sertliği hastalığı
Böbrek hastalığı
Ailede herhangi bir göz hastalığının olması